Jak pomóc dziecku poradzić sobie ze śmiercią bliskiej osoby

Śmierć może dotknąć każdego człowieka w każdej chwili. Śmierć bliskiej osoby szczególnie dotkliwie rani małe dzieci. Dziecko przeżywa czyjąś śmierć tak samo intensywnie jak dorośli, odczuwa też zmianę, jaka zachodzi w jego życiu. Ważne jest, by okazywać wtedy dziecku jak najwięcej ciepła i miłości. Istnieje wiele sposobów okazania swojej troski. Gdy starasz się wspierać dziecko w takiej sytuacji, warto pamiętać o pewnych wskazówkach:

• bądź otwarty na komunikację i zachęcaj dziecko do opowiadania o swoich uczuciach i myślach, ale w żadnym wypadku nie wywieraj na malca presji i nie zmuszaj do niczego;
• słuchaj dziecka, gdy opowiada różne historie o bliskich mu osobach – rodzicach, dziadkach czy kimś innym. Gdy dziecko w takiej chwili ma możliwość podzielić się z kimś tymi opowieściami, pomaga mu to przeżywać stratę. Unikanie tematu może skazać je na samotne zmaganie się ze smutkiem;
• dziecko może też ukrywać swoje emocje, na przykład, płakać po kątach w samotności. Powiedz mu, że to zupełnie normalne, że jest bardzo smutne, a czasem nawet złe. Ale jednocześnie delikatnie zwróć uwagę, że ta bliska osoba, której żałuje, na pewno nie chciałaby, żeby czuło się właśnie tak.

By pomóc mu w tym trudnym czasie, należy cierpliwie udzielać szczerych odpowiedzi na jego pytania. Można też wyjaśnić mu istotę śmierci w prostych słowach odpowiednich do jego wieku, zapewnić je o braku jego winy i odpowiedzialności za odejście bliskiej osoby.

Pomóżcie dziecku przenieść uwagę na szczęśliwe wspomnienia o ukochanej osobie, by lepiej zapamiętało te chwile. Pomóżcie mu nadal odczuwać więź z tą osobą. Będzie to miało dodatni wpływ na dziecko przez całe jego życie.

Rozważmy kilka wskazówek, według których można pomóc dziecku poradzić sobie z przeżywaniem straty:

• sporządźcie razem skrzynkę pamięci. Pozwól mu napełnić ją rzeczami, które przypominają mu ukochaną osobę. Mogą to być zdjęcia, ulubiony kubek, okulary lub książki, wiersze itp.;
• zaproponuj, by napisało list do osoby, za którą tęskni, lub zrobiło laurkę. Ważne, by wyraziło swoje uczucia na papierze. Można też zaproponować, by zabrało list czy laurkę na cmentarz i przeczytało na głos nad grobem ukochanej osoby;
• powiedz dziecku, że jego ukochana osoba jest teraz w niebie. Dla dziecka z rodziny religijnej może to być dobre narzędzie terapeutyczne. Jeśli dziecko ma ochotę porozmawiać ze zmarłą osobą lub opowiedzieć jej o swoich uczuciach, nie przeszkadzaj. Pomoże to dziecku rozładować się psychicznie;
• możecie sporządzić razem księgę pamięci zmarłej osoby, w której zostaną umieszczone jej zdjęcia i pisemne wspomnienia o niej;
• może dziecko napisze jakąś historię o osobie, za którą tęskni, i narysuje ilustracje do tej historii;
• wydrukuj zdjęcie, na którym zmarła osoba i dziecko są razem. Umieść je w ramce na widocznym miejscu.

Ważne jest, by zapewnić dziecku przestrzeń oraz czas, by uświadomiło i wyraziło swoje uczucia, przebolało stratę i utrwaliło w pamięci wspomnienia o ukochanej osobie. Gdy będzie gotowe porozmawiać o zmarłej osobie, wysłuchaj je z miłością i akceptacją, nie przecząc i nie osądzając. Podczas przeżywania straty kogoś bliskiego nie ma nieprawidłowych uczuć i emocji. Jeżeli dziecko nie zechce opowiadać o swoich uczuciach, nie zmuszaj go, to też jest normalne.

Najważniejsze to okazywać dziecku ciepło i wsparcie. Przypomnij mu, że osoba, za którą tęskni, zawsze je kochała i zostanie w jego pamięci nawet po swojej śmierci. Postaraj się zachować kontakt z dzieckiem w tym trudnym dla niego czasie i razem wspominajcie tak drogą mu osobę.