Dyscyplinowanie dzieci: porady dla rodziców

Przyuczenie dziecka do dyscypliny leży nie tylko w interesie rodziców. Świadomość pewnych granic polepsza ogólny nastrój dziecka, poprawia współdziałanie z innymi ludźmi i zwiększa poczucie bezpieczeństwa. Jeden z największych problemów, przed którymi stają rodzice, polega na tym, jak zdyscyplinować dziecko, aby wyrosło na szczęśliwe i przystosowane do życia, by potrafiło nie tylko korzystać ze swoich praw, ale też wypełniać swoje obowiązki. Zdyscyplinowane dziecko dobrze wie, że na przywileje trzeba zapracować.

By zrozumieć, jak zaszczepić dziecku dyscyplinę, rodzice w pierwszym rzędzie powinni oddzielić pojęcie „dyscyplina” od związanych z nim negatywnych kontekstów. Dyscyplina w żadnym razie nie wymaga karania czy pozbawiania przywilejów. Pojęcie to dotyczy raczej dobrego zachowania, szacunku dla samego siebie i dla innych, panowania nad emocjami oraz umiejętności radzenia sobie ze stresem.

Rozważmy kilka wskazówek, jak rodzice mogą zdyscyplinować swoje dzieci.

1. Zachowajcie spokój w sytuacjach, kiedy dziecko jest nieposłuszne. Pamiętajcie, że powinniście zachowywać się w tej sytuacji jak dorośli, wykazać się opanowaniem – tracąc panowanie nad sobą i podnosząc głos na dziecko rezygnujecie ze swojej władzy i zniżacie się do jego poziomu.

Ponadto, kiedy krzyczysz na dziecko, to twoje zachowanie uczy je, że przejawianie gniewu i brak opanowania są zupełnie dopuszczalne.

2. Dyscyplinowanie dziecka powinno odbywać się w pozytywnym kontekście. Pozytywna dyscyplina to metoda wychowawcza zakładająca, że główną motywacją wszystkich ludzi jest potrzeba miłości. W dziecku, które czuje się niezrozumiane, nieakceptowane, poczucie własnego znaczenia jest niezaspokojone. Wtedy pojawia się chęć zwrócenia na siebie uwagi, a najprościej jest zrobić to przez nieodpowiednie zachowanie. Dlatego nie należy krytykować dziecka za to, że zrobiło coś niedobrze. Natomiast powiedzcie mu, że gdyby zrobiło to jakoś inaczej, może skutki byłyby o wiele lepsze. Jest szansa, że następnym razem postąpi inaczej.

Dziecko nie do końca wykonało powierzoną mu pracę, na przykład, nie posprzątało w swoim pokoju. Wyraź zrozumienie dla jego stanu, mówiąc: „Rozumiem, że coś jest nie tak. Chyba masz zły dzień. Mogę ci jakoś pomóc?”. W ten sposób okażesz dziecku empatię, pokażesz, że potrafisz wczuć się w jego sytuację. Dziecko, które poczuło się zrozumiane, teraz z całą pewnością wysłucha twoich argumentów. Powiedz mu, że ładnie pozbierało zabawki, ale zapomniało pościelić łóżko, i że pokój wyglądałby o wiele lepiej, gdyby posprzątało do końca.

3. Bądźcie konsekwentni. Jest to jedna z najważniejszych zasad dyscyplinowania dzieci. Jeśli rodzice zachowują się niekonsekwentnie, to dezorientuje dziecko. Jeżeli na przykład dzisiaj pozwoliliście mu pojeździć na rowerze, to jutro nie warto mu tego zabraniać bez widomej przyczyny. Ustalając zakaz grania na komputerze jako karę za nieodrobienie lekcji, nie powinniście pobłażać mu w podobnych wypadkach i odwoływać własnej decyzji. Dziecko powinno widzieć logikę i konsekwencję w działaniach rodziców.

4. Pokazujcie dziecku dobry przykład. Jeśli chcecie, by dziecko było uprzejme dla nieznajomych czy pytało o pozwolenie zanim weźmie czyjąś rzecz, nie zachowujcie się szorstko w stosunku do innych w jego obecności. To samo dotyczy nawyków zdrowego żywienia. Zaszczepiając dziecku nawyki zdrowego odżywiania, powinniście je stosować sami.

Jeśli chcecie, by dziecko prowadziło zdrowy tryb życia i uprawiało sport, nie wystarczy motywować go słownie. Zamiast zmuszać je do jazdy na rowerze, warto wyruszyć na wycieczkę rowerową razem z nim. Niech te przejażdżki staną się zabawną rozrywką czy rodzinną tradycją, a nie nudnym obowiązkiem.

5. Nigdy nie mów do dziecka: „Nie, bo tak powiedziałem!” To zdanie wskazuje, że twoje słowa nie podlegają dyskusji i że dziecko powinno być bezwzględnie posłuszne. Jest to raczej nieskuteczny sposób dyscyplinowania go. Znacznie lepiej spokojnie, ale stanowczo, wyjaśnić dziecku, dlaczego powinno to robić w taki właśnie sposób i dlaczego nie może być inaczej.

Rodzice powinni zawsze wyjaśniać dziecku swoje decyzje: nie odmawiajcie mu tego przywileju tylko dlatego, że jest dzieckiem. W takich warunkach proces dyscyplinowania dziecka może być bardzo skuteczny.