Odporność emocjonalna dziecka

Niepewność, niepokój osoby dorosłej co do przyszłości i miejsca w świecie jest zjawiskiem dość zrozumiałym. Najczęściej powodują je niestabilność finansowa, problemy osobiste czy stresy w miejscu pracy. Lecz co się dzieje, kiedy dorośli okazują taką niepewność w obecności swoich dzieci?

Spokój dziecka jest bardzo niestały i dość łatwo go zmącić. Jest kilka oznak, które świadczą, że dziecko jest wytrzymałe emocjonalnie i czuje się szczęśliwe:

• dziecko emanuje wewnętrzną satysfakcją i poczuciem własnej wartości;
• śmieje się przy każdej okazji, często uśmiecha się bez powodu;
• całym swoim wyglądem okazuje, że jest gotowe do zabawy;
• umie radzić sobie z napięciami, związanymi ze szkolnymi egzaminami i klasówkami, pewnie pokonuje te próby;
• łatwo wyznacza sobie cele i szuka sposobów ich osiągnięcia;
• lubi bawić się z innymi dziećmi i często prosi o pozwolenie zaproszenia ich do domu;
• łatwo przystosowuje się do zmian, wykazuje elastyczność w podejmowaniu decyzji, szanuje rodziców;
• stara się szybko odrobić lekcje, by więcej czasu spędzić z kolegami na dworze;
• ma wielu przyjaciół, z którymi lubi obcować;
• okazuje pewność siebie, ma dobrą opinię o sobie i swojej rodzinie.

Wszystkie powyższe objawy, według psychologów, charakteryzują dziecko emocjonalnie stabilne. Jeżeli dziecko jest wytrzymałe emocjonalnie, nie oznacza to, że ma się uśmiechać przez cały dzień, a raczej, że będzie miało odwagę zgłosić, że coś mu nie odpowiada.

W życiu najbardziej beztroskiego dziecka mogą pojawić się stresujące chwile. Najbardziej typowy przykład to zła ocena w szkole. Mama, z reguły, w tej sytuacji będzie zmartwiona i nastawiona negatywnie. „Jeżeli tak będzie trwało nadal, on nic nie osiągnie w życiu”. „Jak mam spojrzeć w oczy nauczycielce?”. „To moja wina, bo pozwoliłam mu oglądać film i udzielić mniej uwagi lekcjom” itp.

Ojciec zapewne powie coś w rodzaju: „Twoja nauka w szkole to tak jak moja praca. Rozczarowałeś mnie”.

Wiedząc o tym, dziecko, gdy dostanie złą ocenę, zaczyna myśleć: „Co powiedzą rodzice? Jak mam im to oznajmić?”.

Taka sytuacja stwarza precedens – rodzice, zamiast okazać dziecku zrozumienie, myślą tylko o tym, jak uniknąć podobnych tarapatów w przyszłości, a dziecko od tej chwili zaczyna tracić do nich zaufanie.

Należy pamiętać o tym, że każdego dorosłego może spotkać niepowodzenie, a tym bardziej – dziecko. Niepowodzenia (niezależnie w jakiej sferze) mocno obniżają samoocenę dziecka, dlatego podświadomie oczekuje ono od rodziców wsparcia i motywacji, a nie krytyki.

W tym przypadku, jak i w wielu innych, stan emocjonalny dziecka w dużej mierze zależy od wsparcia rodziców. Ponieważ w wieku szkolnym formują się cechy osobowości dziecka, potrzebuje ono zwrotnej pozytywnej reakcji ze strony rodziców. Jeżeli chcecie, by dziecko w pełni rozwinęło swój potencjał, pokażcie mu, że w nie wierzycie.

By pomóc dziecku w uzyskaniu wytrzymałości emocjonalnej, rodzice powinni zrozumieć następujące kluczowe aspekty dotyczące uczuć dzieci:

1. Dzieci potrafią doświadczać całego spektrum uczuć. Nauczenie dziecka radzenia sobie z emocjami jest ważnym zadaniem dla rodziców. Negatywne uczucia to normalne, ale rodzice czasem martwią się, gdy widzą, że dziecko jest złe, smutne czy sfrustrowane. Popełniają błąd, uważając, że będzie ono szczęśliwsze, jeżeli uchronią je od negatywnych emocji. I chociaż jest to szczytny cel, nie zawsze przynosi dziecku pożytek.

Wiemy, że w życiu złożone sytuacje i negatywne uczucia są nieuniknione. Ponadto negatywne doświadczenia są niezbędne, aby dziecko mogło wykształcić pełnowartościową sferę emocjonalną.

2. Emocje pomagają dziecku uczyć się. Przeróżne sytuacje życiowe oraz szereg emocji dają nam życiowe doświadczenie. Istotą życia jest to, że ludzie doświadczają nie jednakowych uczuć każdego dnia (nawet jeśli są one pozytywne), ale różnorodnych. Dla porównania, jeżeli codziennie byłaby słoneczna pogoda, nie cenilibyśmy jej tak bardzo, uważając to za zwykłą kolej rzeczy. Poza tym, nie moglibyśmy odczuć piękna innej pogody – burzy , śnieżycy itp. Tak samo i różne uczucia służą nam w różny sposób. Tajemnica polega na tym, by nauczyć się akceptować swoje różne emocje, a nie utkwić w poczuciu winy, strachu, urazy czy osądu.

3. Można nauczyć się radzenia sobie z bolesnymi uczuciami. Kiedy ogarniają nas negatywne emocje (gniew lub strach), stajemy się ich zakładnikami. Czasem nie możemy sobie z nimi poradzić czy wyciągnąć wniosków życiowych. Emocje powinny być rozładowane. Jeśli przez dłuższy czas trzyma się je w sobie, może to doprowadzić nawet do choroby. Ale przeżywając je, uczymy się i rozwijamy.

Dzieci zazwyczaj potrafią łatwo wyrażać swoje uczucia. Zmiany emocji u dzieci następują bardzo szybko, w krótkim okresie mogą one płakać, śmiać się, złościć się, cieszyć się itd. Dzieje się tak dlatego, że pozwalają sobie na pełne odczuwanie emocji w miarę ich pojawiania się. Zamiast je analizować, dzieci natychmiast je wyrażają. I to jest dobrze!

4. Ważne jest, by właściwie reagować na emocje dziecka. Rodzice mogą zareagować nieprawidłowo, kiedy widzą, że dziecko doświadcza mocnych uczuć. Może to wywołać ich negatywne emocjonalne reakcje. Tymczasem próby kontrolowania czy ograniczania emocji dziecka mogą tylko pogorszyć sprawę.

Jeżeli nie ingerować i popatrzeć na daną sytuację bezstronnie, można by ujrzeć, co dzieje się naprawdę. Dzieci doświadczają takich samych uczuć jak i dorośli, mają też prawo, tak jak i my, do ich wyrażania. Kiedy mówimy dziecku, żeby przestało zachowywać się w taki czy inny sposób, tłumimy jego uczucia. Reagujemy tylko na zachowanie dziecka, nie próbując dociec przyczyn jego emocji. Ta reakcja dorosłych może rozczarować dzieci i sprawić, że odniosą wrażenie, że się ich nie rozumie.

Zanim zareagujesz, spytaj najpierw dziecko, co się stało i dlaczego jest tak zmartwione. Daj mu możliwość wypowiedzenia się. Wtedy łatwiej będzie zrozumieć jego zachowanie i pomóc mu poradzić sobie z uczuciami. Ponadto dziecko zrozumie, że wyrażanie uczuć jest normalne, że nikt je za to nie osądzi i nie będzie starał się wpłynąć na jego zachowanie.

Emocjonalnie stabilne dzieci mogą znaleźć najlepsze wyjście z trudnych sytuacji. Jeżeli będziecie okazywać emocjonalne wsparcie swojemu dziecku, pomoże mu to rozwinąć pozytywne nastawienie do wszelkich trudności, wynikających w czasie dorastania i rozwoju.