Jak złagodzić rywalizację między rodzeństwem

Czy może dwójka dzieci mieszkać pod jednym dachem i nie rywalizować ze sobą? Większość rodziców potwierdza, że sytuacje konfliktowe to normalne zjawisko w rodzinach, gdzie jest dwoje czy więcej dzieci. Ciągłe sprzeczki pomiędzy rodzeństwem potrafią przysłonić nieco uroki rodzicielstwa, chociaż niektórzy rodzice są zdania, że sprzeczki i kłótnie pomiędzy rodzeństwem to rzecz zupełnie naturalna. Jeśli rywalizacja zachowuje granice zdrowego rozsądku, nie ma powodów do obaw. Gdy natomiast zaczyna wychodzić poza granice normy, wówczas trzeba interweniować natychmiast.

Dlaczego między dziećmi wynika konkurencja i jak powinni zachowywać się rodzice widząc, że dzieci się kłócą? Zazwyczaj siostry a bracia mają odmienne potrzeby, które rodzice powinni uznać.

Skąd się bierze rywalizacja między rodzeństwem?

Stosunek rodziców tworzy w dzieciach wewnętrzne wytyczne, które pozostają im na całe życie. Każde z dzieci chce, by je widziano, słyszano i liczono się z nim osobno od jego sióstr i braci. Każde z dzieci chce, by jego rodzice postrzegali je jako osobną osobowość i cenili sobie jego odrębne cechy. Na przykład, może czuć się gorsze przez to, że nie jest tak sprawne, jak brat. Jeżeli jeszcze przy tym rodzice okazują bratu, który uprawia jakiś sport, większe zainteresowanie niż jemu, poczucie niższości jeszcze się pogłębia.

Rywalizacja rodzeństwa to naturalna sprawa. Dzieci łatwo się godzą. Czasem jednak częste kłótnie rodzeństwa mogą przerodzić się w poważną rywalizację. Dzieciom niezbędne są miłość i uwaga rodziców, dlatego zaczynają zabiegać o ich akceptację. Jeżeli jednemu z dzieci poświęca się stale więcej uwagi i uznania, drugie będzie czuło się pokrzywdzone. Zazwyczaj to właśnie jest powodem sytuacji konfliktowych między dziećmi.

Jak przełamać rywalizację między rodzeństwem?

• Uwzględniajcie kolejność narodzin dzieci. Zdarza się, że rodzice traktują różnie swoje starsze i młodsze dzieci. Powszechnie zakłada się, że starsze dziecko jest bardziej odpowiedzialne i dlatego rodzice dają mu więcej swobody działania i mniej ganią za złe zachowanie. Jeżeli młodsze dziecko czuje, że się go w czymś ogranicza przez to, że jest młodsze, a jego wartość i znaczenie w oczach rodziców są mniejsze, czuje się urażone. Najpewniej wtedy dojdzie do rywalizacji między dziećmi.
• Uważajcie na to, by nie przyswajać dzieciom etykietek. Czasem dzieje się to mechanicznie, nie zdajemy sobie z tego sprawy. Jeśli przykładowo dziecko wciąż słyszy, że jest głupie, to w końcu może w to uwierzyć i przestanie się starać cokolwiek zmienić, zacznie podświadomie postępować zgodnie z przekazem rodziców. Co więcej, jeśli jedno dziecko stale słyszy, że jest „mądrą głową”, drugie zaś – że jest pechowcem, doprowadzi to do tego, że drugie poczuje się gorsze. Konkurencja między dziećmi narasta.
• Postarajcie się, by każde dziecko w rodzinie poczuło się ważne i cenione. W żadnym wypadku nie faworyzujcie jednego, bo jest to bardzo krzywdzące dla innych. W przyszłości może to mieć przykre następstwa, łącznie z zerwaniem kontaktów między rodzeństwem. Postarajcie się, by każde z dzieci czuło się kochane. Doceniajcie wszystkie wyjątkowe cechy każdego z nich i stale mówcie im o tym. Koniecznie mówcie dzieciom, że miłości wystarczy wam dla każdego z nich.
• Nie angażujcie się w sprzeczki między dziećmi. Nigdy nie stawajcie po czyjejś stronie w sporach i jak najbardziej zachęcajcie je do pozytywnych relacji. Przede wszystkim przyjmijcie do wiadomości, że dzieci mają rożne temperamenty i pomagajcie im w tym, by zobaczyły w innym jego najlepsze cechy. Porozmawiajcie też o tym, że ich relacje będą trwały przez całe życie, więc warto, by nauczyły się szanować siebie nawzajem.
• W razie potrzeby zostań pośrednikiem w sporze, podpowiedz im, jak można rozwiązać problem. Powiedz, że jeżeli nie znajdą rozwiązania, kara dosięgnie wszystkich. Taka pozycja uwolni cię od potrzeby zajmowania czyjejś strony w konflikcie, co mogłoby tylko pogorszyć sprawę.
• Wyjaśnijcie im, że życie nie zawsze jest sprawiedliwe, a sprawy tak proste i jednoznaczne, jak mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Nauczy to dzieci elastyczności i tolerancji.
• Poświęćcie każdemu z dzieci osobny czas. Zapewnijcie każdemu osobistą przestrzeń. Dobrze, gdy każde z nich ma własne zabawki i miejsce, gdzie może pobawić się samo czy odpocząć. Czasem dzieci potrzebują trochę pobyć same. Odosobnienie sprzyja rozwojowi ich cech indywidualnych. Gdy znów będą bawiły się razem, zaczną bardziej cenić sobie właściwości jeden drugiego.
• Zachęcajcie dzieci do troszczenia się o siebie nawzajem, rozwijajcie w nich życzliwość dla rodzeństwa. Gdy poczują wzajemne przywiązanie, konflikty ustaną. Wyjaśnijcie im, że każdy członek rodziny to część jednej załogi, dlatego wszyscy powinni działać wspólnie.
• Pamiętajcie też o własnych potrzebach. W napiętym harmonogramie postarajcie się znaleźć czas na własny relaks. Próby zażegnywania konfliktów między dziećmi są bardzo męczące emocjonalnie i moralnie. Jeśli w żaden sposób nie radzicie sobie z tym samodzielnie, zasięgnijcie rady psychologa rodzinnego.
• Gdy rywalizacja dzieci wymyka się spod kontroli, gdy zadają sobie nawzajem krzywdy cielesne czy poniżają jeden drugiego, warto poszukać pomocy u psychologa dziecięcego.