Pełnienie obowiązków domowych jest pożyteczne dla dzieci

Wykonywanie obowiązków domowych pomaga dzieciom rozwinąć wiele umiejętności niezbędnych do pomyślnego dorosłego życia. Małe dziecko wykonując proste zadania (na przykład, składając swoje ubrania czy ścieląc łóżko), rozwija koordynację ruchów oraz zdolności motoryczne. Wykonanie obowiązków domowych zwiększa też jego zdolność do spełniania poleceń, zaplanowania i zorganizowania różnych spraw. Dziecko uczy się też zarządzania własnym czasem.

Wyniki badań poświęconych zwyczajom uczenia dzieci wykazały, że dzieci, które regularnie wykonywały obowiązki domowe, miały o wiele lepsze wyniki w nauce niż ich rówieśnicy.

Posiadanie obowiązków w domu ma korzystny wpływ na dziecko, pomaga mu też rozwinąć w sobie poczucie odpowiedzialności. Dziecko nie tylko uczy się radzić sobie z powierzoną mu pracą samodzielnie (co sprawia, że staje się bardziej niezależne i zaradne), ale też nabiera poczucia odpowiedzialności za wspólne sprawy i dobrobyt całej rodziny. Jeżeli poradzi sobie z powierzonym mu zadaniem, zwiększy to jego poczucie własnej wartości i uświadomi mu jego zasiłek w życie rodziny.

Gdy wszystkie obowiązki domowe wykonują wyłącznie rodzice, dziecko może czuć się od nich zależne. Z czasem zaczyna też oczekiwać, że rodzice będą dla niego robić wszystko, co tylko zechce.

Umiejętność zadbania o siebie i wykonywania prostych prac domowych sprawia, że dziecko jest bardziej samodzielne i pewne siebie. W ten sposób będzie lepiej przygotowane do swobody, która nadejdzie, gdy będzie starsze. Jednak należy odróżniać obowiązki domowe od najprostszych nawyków dbania o siebie. Niektóre dzieci uważają, że jeżeli ścielą swoje łóżko i sprzątają zabawki czy też myją zęby, to już wykonują obowiązki domowe.

Problem pogłębia zapał współczesnych dzieci do smartfonów i komputerów. Denerwują je wszelkie sprawy, które mogą nawet na kilka minut oderwać je od monitorów. Nie powinno tak być. Trzymajcie się zasady, że na pierwszym miejscu zawsze powinny być zajęcia, związane z dbaniem o siebie, wykonaniem obowiązków domowych, opiekowanie się zwierzętami domowymi i pomaganie rodzinie. I dopiero potem, gdy dziecku zastanie jeszcze czas, może wykorzystać go na rozrywkę.

Często rodzice zastanawiają się, czy należy płacić dziecku za wykonanie obowiązków domowych. Psychologowie twierdzą, że dzieci powinny raczej wykonywać prace domowe z tego samego powodu, co i dorośli – po prostu dlatego, że praca ta musi być wykonana, a nie dlatego, że można za nią otrzymać jakieś wynagrodzenie. Jeżeli rodzice uważają za normalne dawanie dziecku kieszonkowego, to powinno się to robić nie za wykonanie jakiejś pracy, a po to, by nauczyć je zarządzania pieniędzmi. Tak dziecko może poznać wartość pieniędzy, cenę różnych rzeczy, nauczyć się planowania wydatków itp.

Jednak zamiast pieniędzy za wykonaną pracę dla domu dziecko powinno otrzymywać pochwałę i wdzięczność. Wtedy może być dumne z tego, że potrafi wykonać powierzoną pracę, poczuć własną samodzielność i przyczynianie się do dobrobytu rodziny. Pochwalić dziecko należy po wykonanej pracy, czasem wystarczą krótkie zwroty w rodzaju: „Dziękuję ci, kochanie”, „Świetna robota!” czy „Jestem z ciebie dumny”. Stałe i przesadzone pochwały są szkodliwe, bo pozbawiają dziecko inicjatywy i osobistej odpowiedzialności za powierzone mu sprawy.

W przypadku małych dzieci czasem trzeba dodatkowo wyjaśnić, za co właściwie się je chwali: „Podoba mi się, jak pięknie ułożyłeś zabawki na półce”, „Jestem z ciebie dumny, że wykonałeś swoje obowiązki bez przypominania”, „Jak porządnie pościeliłeś łóżko! Wspaniale!” itp.

Przyzwyczajać dziecko do wykonywania prac dla domu najlepiej od wczesnego dzieciństwa. Spróbujcie wymyślić coś, by dziecko chciało pomagać. Z przedszkolakami można to robić w formie zabawy, bez wysiłku i przymusu: na przykład, zaproponujcie mu, żeby wyobraziło sobie, że jest mamą albo tatą. Całkiem małe dzieci będą może potrzebowały pewnego czasu by poobserwować lub poćwiczyć. Ważne jest, by chwalić dziecko za włożony wysiłek i za staranność, a nie za jakość wykonywanej pracy. Dotyczy to też dzieci starszych, które uczą się nowych obowiązków.

By przyuczyć starsze dzieci i nastolatki do odpowiedzialności potrzebne jest inne podejście. Można, na przykład, zwołać posiedzenie rodzinne poświęcone podziałowi obowiązków domowych. Zachęcajcie dziecko do wypowiadania swoich propozycji, pytajcie je o zdanie i argumenty. Ustalcie listę obowiązków dla każdego członka rodziny (i dzieci, i rodziców). Posłuży to przypomnieniem dla wszystkich i ukaże, jak ważny jest wkład każdego w dobrobyt rodziny. Gdy dziecko zobaczy, jak wiele wszystkiego robią w domu rodzice przed i po pracy zawodowej, to może trochę się zastanowi.

Po tym, jak zatwierdzicie plan, stosujcie pochwały, gdy dziecko wykonuje swoje obowiązki. Przypominajcie mu, jeżeli o nich zapomina. Czasem przypomnieć mu trzeba kilka razy. Przed ukończeniem poleconego mu zadania dziecko nie powinno mieć dostępu do urządzeń elektronicznych.

I ponownie, należy motywować dziecko do podejmowania wysiłków. Mogą w tym pomóc dwie zasady. Po pierwsze: dziecko może skorzystać z komputera czy i-fonu dopiero, gdy skończy robotę. Po drugie: nie powinno spędzić przy komputerze czy i-fonie całego swojego wolnego czasu. Czas przy monitorach trzeba ograniczać. Egzekwując te zasady nie należy krzyczeć na dziecko ani go obrażać. Zachowajcie spokój i bądźcie konsekwentni.

I jeszcze jedno: nigdy nie należy stosować jakiegoś obowiązku domowego jako kary za niewłaściwe zachowanie dziecka.

Prace domowe powinny, oczywiście, odpowiadać wiekowi i poziomowi rozwoju dziecka. Dzieciom w wieku 2-3 lat można polecić posprzątanie zabawek, wkładanie brudnych rzeczy do kosza na pranie, napełnianie misek zwierząt domowych. Dzieci w wieku 3-5 lat mogą pomagać przy nakrywaniu i sprzątaniu ze stołu, wycierać kurz, podlewać kwiaty. Dzieci młodszego szkolnego wieku (6-9 lat) mogą już z powodzeniem sprzątać (odkurzać) swój pokój, ścielić łóżko, robić sobie kanapki do szkoły. Większość dzieci w wieku 10-13 lat potrafi samodzielnie ugotować niektóre proste potrawy, spakować plecak, wynieść śmieci. Dzieci od 14 lat mogą już wykonywać wiele prac w domu, jak na przykład: prasowanie, rozmrażanie lodówki, prace w ogródku.

Nigdy nie jest za późno, aby pomóc dziecku nauczyć się samodzielności i odpowiedzialności. W przyszłości na pewno podziękuje za te wpojone umiejętności i nawyki, bo są one naprawdę ważne i potrzebne do szczęśliwego i pomyślnego życia.