Dlaczego style rodzicielskie się różnią?

Relacje między rodzicami a dzieckiem w dużej mierze określają ogólny rozwój dziecka. Prawidłowo wybrany styl wychowania może pozytywnie wpływać na jego samoocenę, wyniki w szkole, a także na rozwój umiejętności poznawczych i zachowanie.

Czy to jest tak ważne?

Wszyscy rodzice nie są jednakowi. Różni rodzice różnie reagują na sygnały wysyłane przez dzieci i różnie też kontrolują swoje zachowanie wobec dzieci. Prawidłowe jakościowe wychowanie zazwyczaj cechuje łagodne podejście do dziecka, rozwijanie jego zdolności poznawczych oraz umiarkowana kontrola. Zapewnia mu to bezpieczeństwo i podstawowe warunki rozwoju. Faktycznie, bardzo wiele umiejętności, które dzieci nabywają we wczesnym wieku, zależy od jakości ich współdziałania z rodzicami.

Na przykład rodzice odgrywają naprawdę ważną rolę w rozwoju umiejętności językowych dziecka, zdolności do rozwiązywania problemów, jak również jego umiejętności społeczno-emocjonalnych (na przykład regulacji emocjonalnej, reakcji na stres, samooceny).

Rodzice również odgrywają ogromną rolę w tworzeniu zarówno pozytywnych wzorców zachowania dziecka, jak i korekcji negatywnych. Jakość wychowania, które dziecko otrzymuje w pierwszych latach życia, niewątpliwie wpływa na trzy podstawowe czynniki determinujące jego sukcesy w szkole. Mamy tu na myśli możliwości poznawcze dziecka, rozwój jego umiejętności społecznych i wzorce zachowania.

Jeśli chodzi o umiejętności wychowywania dziecka, mogą one są być nabywane wraz ze wzrostem doświadczenia też czy przekazywane z pokolenia na pokolenie. Dlatego rodzice powinni stale starać się o rozwijanie swoich umiejętności wychowywania dziecka.

Dlaczego tak różnią się style rodzicielskie?

Styl wychowania, który wybierają rodzice, zależy od wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Są to:

• cechy szczególne dzieci;
• cechy szczególne rodziców;
• szeroki kontekst społeczny i kulturowy, w którym znajduje się rodzina.

Cechy szczególne dzieci i rodziców

Wrażliwość, którą rodzice okazują swojemu dziecku w trakcie wychowania, przyczynia się do kształtowania w nim stabilnie pozytywnych emocji. I wręcz przeciwnie, brak wsparcia i uwagi rodziców sprawia, że dzieci stają się drażliwe lub agresywne. W szczególności brak konsekwencji w działaniu, okrucieństwo lub drażliwość rodziców, zbyt mało kontroli i współdziałania z dzieckiem nieuchronnie powodują pojawienie się problemów z jego zachowaniem.

Ważne jest również, by zrozumieć, że rodzice też różnie reagują na zachowanie i temperament swoich dzieci. Na styl wychowania, przyjęty przez rodziców, znaczący wpływ ma to, jak interpretują zachowanie dziecka i jakie mają oczekiwania względem jego zdolności. Wiele w wychowaniu zależy również od cech psychiki samych rodziców.

Rodzice, którzy są w stanie zrozumieć przyczyny zmartwień swojego dziecka i mają pewność, że potrafią je dobrze wychować, z reguły okazują mu więcej troski i wsparcia. Co więcej, nie są to uczucia tylko deklarowane, ale przejawiają się też w ich postępowaniu.

Natomiast rodzice, którzy uważają, że dziecko nimi manipuluje, w sytuacjach trudnych skłonni są do stosowania nieskutecznych metod, albo okazując wrogość, albo też potakując dziecku. Podobnie rodzice, którzy nie mają sprecyzowanych przekonań lub słabo rozumieją cechy rozwoju dziecka, są przeważnie mniej wrażliwi na jego sygnały, co niewątpliwie wyrządza mu krzywdę.

No i wreszcie, na styl wychowanie dziecka mocno wpływają też cechy psychiki rodziców. Na przykład rodzice, którzy odczuwają jakiś niepokój, mają skłonność do nadmiernej opieki i ochrony swojego dziecka. Dlaczego takie wychowanie jest uważane za destrukcyjne? Dla prawidłowego poznawczego, społecznego i emocjonalnego rozwoju małych dzieci ważne jest by nauczyć je przystosowywania się do zmian zewnętrznych zarówno w rodzinie, jak i w społeczeństwie. A nadmierna ochrona dziecka może być próbą rodziców uchronienia go przed poczuciem niepokoju i lęku.

Kontekst społeczno-kulturowy

Metody rodzicielskie również w dużej mierze zależą od kontekstu społeczno-kulturowego. Za ogólnie przyjętą normę wychowania uważa się styl demokratyczny, w którym przestrzegana jest równowaga między kontrolą i swobodą działania dziecka. Niestety, ten styl wychowania panuje nie we wszystkich kulturach i warstwach społecznych. Co więcej, zdaniem psychologów, nie zawsze i nie dla wszystkich jest optymalny. Na przykład w społecznie zaniedbanych i trudnych środowiskach bardziej użyteczne jest zastosowanie stylu autorytarnego z wysokim poziomem kontroli i niższym poziomem swobody działania dziecka. Styl ten w danym przypadku zmniejsza ryzyko niebezpiecznych zachowań dziecka.