Jak rodzicom uczyć dzieci rozsądku

Wielu dorosłych są niezdecydowani, zetknąwszy się z trudnym wyborem. Inni, jeszcze gorzej, zetknąwszy się z trudnym wyborem okazują brak rozsądku i dokonują wyboru sobie na szkodę. Rozsądek i umiejętność podejmowania mądrych decyzji nie są dane od urodzenia. Dobre sądy i nawyki decydowania to wynik doświadczenia i zdolności analitycznych. Jak mówił pewien mędrzec, „zdolność do sądów przychodzi z doświadczeniem. Zdolność dobrych sądów przychodzi z negatywnym doświadczeniem”.

Wasz cel polega na sprzyjaniu wypracowania u dziecka doświadczenia podejmowania decyzji i upewnieniu się w jego zdolności przemyślenia owego doświadczenia i uczenia się podejmować rozsądne decyzje. Chcecie wychować dziecko pewnym siebie, zdolnym dokonywać właściwych decyzji życiowych. Badania wykazują, że dzieci, z którymi rodzice zachowywali się surowo, rosną na niepewnych siebie i skłonnych do błędnych decyzji.

Jak rodzice mogą pomóc dziecku zostać rozsądnym? Rozpatrzmy następujące rady.

1. Umożliwcie dziecku podejmowanie decyzji

Jak najwcześniej dajcie dziecku możliwość dokonania wyboru i nadal ono nie będzie miało problemów z podejmowaniem decyzji. Nie ważne, że dziecko wybrało dla spaceru ubrania w dziwnych kolorach. Ono uważa, że jest podobne do tęczy, i to mu się podoba. Ważne, żeby dziecko samodzielnie wybrało i włożyło ubrania na siebie. I wcale nie ważne, co o tym pomyślą inni.

2. Wyjaśnijcie dziecku, w jakich sytuacjach będziecie je kontrolowali

Powiedzcie dziecku, ze ma ono prawo do podejmowania decyzji, ale wyjaśnijcie, w jakich dziedzinach wy jako rodzice macie prawo do kontroli.

Małemu dziecku można to powiedzieć w następujący sposób:

„Tak, możesz włożyć kostium Supermana, choć i tak nosisz go codziennie. Możesz samodzielnie decydować, jak ubierać się w domu. Ale kiedy pójdziemy do przedszkola, będziesz musiał się przebrać, bo to będzie przejawem twojego szacunku wobec ludzi. Jeszcze musisz umyć zęby. Chcesz to zrobić teraz, czy przed wyjściem z domu?”.

Nastolatkowi można to powiedzieć w następujący sposób:

„Możesz pójść do kina z przyjaciółmi w piątek. Ale musisz jak zwykle zjeść kolację z rodziną. Więc możesz pójść do kina albo wcześniej w piątek, albo w sobotę”.

3. Przemyślcie wspólnie z dzieckiem jego wybór

Wielu ludziom nigdy nie udaje się rozwinąć zdolności do rozsądku, ponieważ nie przemyślają własnego doświadczenia. Pomóżcie dziecku świadomie podejmować decyzje (na przykład: „Jaką piosenkę wybierzesz na szkolny koncert?”) i pomyślcie wspólnie o możliwych konsekwencjach jego wyboru („Czy nie będzie dla ciebie zbyt ciężko wykonać właśnie tę piosenkę? Może będziesz musiała dużo ćwiczyć”).

Także zaproponujcie dziecku pomyśleć o tym, dlaczego ono wybrało właśnie tę wersję („Wiem, że długo przygotowywaliście koncert. Cieszysz się, że wybrałaś tę piosenkę?).

4. Modelujcie proces podejmowania decyzji

Od wczesnego dzieciństwa opowiadajcie dziecku, jak i po co podejmujecie te lub inne decyzje:

• „Wezmę ze sobą na spacer parasol. Chyba niedługo będzie deszcz”;
• „Przygotuję na kolację rybę. Ona jest bardzo odżywcza”;
• „Kupmy artykuły papiernicze do szkoły dla sierot. Wszystkie dzieci zasługują na dobre wykształcenie, dlatego powinniśmy im pomóc”.

5. Dawajcie dziecku swobodę w podjęciu decyzji w zależności od wieku

W różnym wieku dzieci mogą poczuwać się do odpowiedzialności za różne sprawy. Małe dzieci mogą pomóc rodzicom w sprawach domowych, starsze – wykonywać obowiązki domowe samodzielnie.

6. Bądźcie gotowi do tego, że dziecko czasem będzie podejmowało złe decyzje

Dziecko wciąż poznaje siebie i świat dookoła. Ono będzie miało więcej możliwości przemyślenia własnego doświadczenia i podejmowania właściwych decyzji, jeżeli pomożecie mu zobaczyć, co mogłoby wydarzyć się, gdyby ono zachowało się inaczej.

Na przykład możecie zapytać dziecko:

• „Czy myślałeś o tym, że to nie jest zbyt dobrym pomysłem?”;
• „Co przeszkodziło ci przysłuchać się do tej myśli?;
• Jak myślisz, co można zrobić, żeby naprawić sytuację?”;

Nastolatki pragną samodzielności, dlatego czasami podejmują złe decyzje. Starajcie powstrzymać się od pokusy mówienia nastolatkowi: „Rób jak powiedziałam” i dziecko będzie się uczyło na własnych błędach.