Jak porozumieć się z nastolatkiem

Życie rodziców zwykle leci w szalonym tempie, dlatego im bywa trudno poświęcać dziecku wystarczająco uwagi. Spotykając się z jakimiś problemami, nastolatki często zamykają się w sobie, ukrywając swoje uczucia i emocje. Żeby pomóc dziecku otworzyć się na szczerą rozmowę, musicie zburzyć ścianę między wami. Przyjrzyjmy się kilku rekomendacjom, które w tym pomogą.

Spójrzcie na sytuację pod innym kątem

Kiedy nastolatek nie ufa wam prawdopodobnie czujecie negatywne emocje. Ale powinniście pogodzić się z tą ich osobliwością jako naturalną częścią dojrzewania.

Zaczynając rozmowę z nastolatkiem, niechcący podwyższacie głos albo zadajecie zbyt dużo pytań, na które on odpowiada krótko i niechętnie. Znana sytuacja? Tak bywa często: wasz nastolatek wcześniej był małomówny, a teraz w dodatku jest podatny na zmiany humoru.

Dzieci w wieku przedszkolnym i nawet w średnim wieku szkolnym łatwo nawiązują kontakt i dzielą się wrażeniami o najmniejszych wydarzeniach w swoim życiu. Czujecie, że wszystko toczy się swoim torem. Ale w lata nastoletnie sytuacja naraz się zmienia i dziecko staje się zamknięte.

Nie możecie zmusić nastolatka do otwartej rozmowy z wami. Kiedy próbujecie porozmawiać, on się denerwuje. Dziecko odmawia rozmowy z wami, wszystkie wasze próby wywołują u niego niezadowolenie. Wróciwszy ze szkoły, ono zamyka w swoim pokoju i wychodzi z niego tylko, żeby zjeść. Resztę czasu spędza przy komputerze lub telefonie komórkowym.

Nie martwcie się. Taką sytuację da się naprawić.

Nastolatek dojrzewa. Po prostu zaakceptuj ten fakt

• to może być trudne, ale powinniście przyjąć to, że wasze dziecko zbyt szybko dojrzewa. Wam może się wydawać, że ono jest jeszcze małe, ale nastolatek myśli, że jest on wystarczająco dorosły. Wiek nastoletni to najtrudniejszy etap życia zarówno dla samego nastolatka, jak i dla jego rodziców. Nikt nie jest gotowy do zmiany swojego punktu widzenia i to utrudnia komunikację;
• jako osoby dorosłe musicie traktować dziecko jako samodzielną osobowość i zacząć rozmawiać z nim jak równy z równym. Nie trzeba się o tym zbędnie martwić: prędzej czy później wasze dziecko będzie musiało żyć samodzielnie. I powinniście być do tego przygotowani;
• musicie też przyznać, że nastolatek jak i wy może mieć dobre i złe dni. Jeśli wydaje wam się, że dziecko ma jakieś trudności, nie warto natychmiast mu pomagać. Natomiast dajcie mu możliwość poradzić sobie ze swoimi problemami samodzielnie. Zachowujcie się z nastolatkiem jako z dorosłym. To będzie sprzyjało wzajemnemu porozumieniu się.

Nastolatek ma własne zalety

• oczywiste jest, że dziecko odziedziczyło wasze geny, ale ono nie jest waszym sobowtórem. Jeśli wam się podoba spokojna muzyka, a nastolatkowi – głośna i ostra, nie warto się martwić. Nie należy obrażać gustów muzycznych dziecka lub kpić z nich: muzyka, która wydaje się wam zbyt głośna, nastolatka może uspokajać. Zaakceptujcie różnice w waszych gustach i szanujcie je tak, jak gdyby dziecko to wasz przyjaciel;
• jeśli nie możecie zmienić swojego punktu widzenia i polubić lub przynajmniej zaakceptować gustów i zalet nastolatka, to na jakiej podstawie będziecie liczyć na to od niego? Macie więcej doświadczenia życiowego, a więc powinniście być bardziej elastyczni, ponieważ nastolatek jeszcze nie jest do tego zdolny. Pamiętajcie o tym. Próbujcie nie tylko zaakceptować to, że macie z dzieckiem różne gusty, lecz także polubić to, co mu się podoba;
• bądźcie pilni. Nawet jeżeli pozwolicie nastolatkowi swobodnie kierować swoim życiem, powinno to dotyczyć tylko tego, co mu nie zaszkodzi i nie przeczy moralnemu punktu widzenia. Jeśli zachowanie dziecka jest nie do przyjęcia, prawdopodobnie należy się wtrącić.

Polubcie to, co lubi nastolatek

• nastolatki zwykle śledzą tendencje i modę w swoim kręgu. Oni wiedzą, jakie filmy, muzyka, gry wideo, ubrania lub sport są popularne w pewnym momencie. Rodzice zwykle nie mają czasu, że przeglądać portale sieciowe i obserwować trendy młodzieżowe. Jest to jeszcze jedna przyczyna, dlaczego nastolatki niechętnie z nimi rozmawiają. Dzieci myślą, że rodzice nie mogą zrozumieć ich gustów i sposobu życia;
• żeby wypełnić tę lukę, powinniście zapoznać się ze współczesnymi trendami młodzieżowymi. Szukajcie informacji w Internecie, pytajcie o to u swoich przyjaciół, czytajcie czasopisma młodzieżowe. Starajcie się, żeby być na bieżąco w życiu młodzieżowym, nawet jeśli będziecie musieli znaleźć na to trochę wolnego czasu. Poświęćcie zapoznaniu się z tendencjami młodzieżowymi odpowiednią uwagę, ponieważ tylko pod takim warunkiem nastolatek będzie traktować was jako ciekawych współrozmówców. Kiedy zaproponujecie mu: „Chodźmy do kina na Avengers. Możesz zaprosić kogoś z przyjaciół”, – to go przekupi.

Rozmawiajcie na dowolne tematy

• nie ustanawiajcie tabu na żadne tematy. Jeśli dziecko będzie miało możliwość rozmawiać z wami o wszystkim, ono zrozumie, że zawsze może zadać wam pytanie. To stanie się podłożem zaufania i dziecko będzie dzieliło si z wami swoimi problemami;
• zapamiętajcie: swobodna rozmowa z nastolatkiem to pierwszy krok do tego, żeby traktować go jako dorosłego. Jeśli nastolatek zadał niezręczne pytanie, dajcie prostą i szczerą odpowiedź. Nigdy nie unikajcie odpowiedzi;
• rozmawiając swobodnie z dzieckiem, ukształtujecie w nim uczucie, że ono zawsze może na was liczyć. Dacie mu zrozumieć, że nie jesteście gorsi od jego rówieśników. A więc ono nie będzie szukać gdzie indziej odpowiedzi na pytania, które je interesują. Inicjowanie otwartej rozmowy z dzieckiem jest bardzo ważne dla nawiązania z nim emocjonalnej bliskości.

Wysłuchajcie, zrozumiejcie i dopiero potem mówcie

• rozmowa z nastolatkiem to sztuka, którą trzeba opanować. Kiedy nastolatek będzie okazywał swoje uczucia, dajcie mu możliwość zrobić to w pełni. Jeżeli będziecie przerywać, dziecko może przestać was słuchać albo zamknąć się w sobie. Dlatego pozwólcie dziecku wypowiedzieć się do końca;
• rozmawiając z dzieckiem, nie osądzajcie go. Nie warto wywoływać u nastolatka uczucia winy lub mówić coś na kształt: „Przecież Ci mówiłam…”, „Nigdy mnie nie słuchasz” etc. Nawet jeżeli jesteście zaskoczeni tym, co mówi nastolatek, nie wykazujcie tego. Nie traćcie nad sobą kontroli: to przestraszy nastolatka i on przerwie rozmowę;
• przeanalizujcie sytuację, patrząc na nią ze strony. Poszukajcie odpowiedniego rozwiązania problemu. Nie stosujcie przypadkowych decyzji i poleceń. Zwykła nauka rodziców raczej zaszkodzi, niż będzie korzystna. Dziecko będzie czuło, że do niczego się nie nadaje. Pozwólcie nastolatkowi samodzielnie znaleźć rozwiązanie problemu. Zawsze możecie mu pomóc, ale pozwólcie mu myśleć samodzielnie i nauczyć się podejmować decyzje we własnym zakresie.

Starajcie się, ale znajcie miarę

• czasem, jeśli dziecko zamyka się w swoim pokoju i nie chce rozmawiać, powinniście po prostu zaczekać. Taki emocjonalny okres wcześniej czy później minie, ale do tego czasu musicie okazać cierpliwość. Jeśli powstaje pokusa zapukać do drzwi i zapytać, czy możecie czymś pomóc, lepiej nie róbcie tego. Po prostu zaczekajcie;
• jeśli ciągle czepiacie się nastolatka, kiedy on jest zasmucony lub myśli o rozwiązaniu problemu, to może wywołać u niego gniew i mocne emocje. Również to może powstrzymać nastolatka przed rozmowami z wami. Przecież nie chcecie tego?
• jeśli dacie dziecku spokój, ono prędzej lub później zechce z wami porozmawiać. Po prostu przekonajcie się, że jesteście zawsze dostępni dla rozmowy z nim. Jeżeli dziecko będzie chciało rozmawiać, przestrzegajcie powyższe rekomendacje;
• rozmawiając z dzieckiem, zadawajcie mu otwarte pytanie, czyli takie, które wymagają dłuższych odpowiedzi, a nie zwykłych „tak” lub „nie”. Pokażcie swoje zainteresowanie tym, co mówi dziecko, ale nie bądźcie zbyt natarczywi.  Próbujcie nie zadawać pytań zaczynających się od wyrazu „dlaczego”. Natrętne pytania mogą zmusić nastolatka do obrony;
• jeśli dziecko napotkało problem podobny do tego, z którym spotykaliście również wy w jego wieku, podzielcie się z nim swoim doświadczeniem. To mu przypomni, że też kiedyś byliście nastolatkami i mieliście podobne trudności. Ponadto nastolatkowi przyda się wiedza, jak poradziliście sobie z tym problemem.

Możecie pomyśleć, że w rozmowie z nastolatkiem jest zbyt wiele reguł i ograniczeń, i tylko przestrzegając je, będziecie mogli sprawić, że nastolatek otworzy się przed wami. Czy chcecie rozmawiać ze swoim dzieckiem jak z przyjacielem – decydujecie wy. Oczywiście w niektórych sytuacjach powinniście przestrzegać rolę rodziców. Jednak towarzyska rada rodziców jest o wiele lepsza, niż surowe moralizatorstwo. Znajdźcie bilans między tymi dwoma rolami. Wszystko, co jest wam potrzebne – zostać przyjaznymi rodzicami.