Pochwal dziecko za wysiłki, a nie tylko za zdolności

Przez długi czas kontrowersje na temat prawidłowego wychowania dziecka sprowadzały się do jednej kwestii: co lepiej– chwalić czy karać. Dziś już naukowcy doszli do wniosku, że pojęcie „pochwały” jest zbyt obszerne. Istnieje wiele sposobów na pochwalenie dziecka – za jego umiejętności, osiągnięcia, za jego wysiłki etc.

Dlaczego tak ważne jest, aby znaleźć właściwy sposób chwalenia dziecka?

Amerykańscy naukowcy identyfikują u dzieci kilka rodzajów ustawień , które zależą od tego, z czym dziecko kojarzy swoje osiągnięcia. Ustawienie na brak zmian oznacza, że osiągnięcia są wynikiem umiejętności oraz talentu. Ustawienie na rozwój zakłada, że osiągnięcia są wynikiem podjętych wysiłków.

Odpowiednio, jeśli chwalicie dziecko za jego cechy (na przykład, „Jesteś tak inteligentny!”), to może uformować w nim ustawienie na brak zmian. I odwrotnie, jeśli pochwalić je za podejmowane wysiłki (na przykład, „Dobra robota!”), uformuje to ustawienie do rozwoju. Wychwalanie dziecka za jego zdolności ma dodatkową wadę: dziecko będzie próbowało za wszelką cenę udowodnić, że zasługuje na pochwały i w tym celu będzie nawet próbowało oszukać rodziców, aby utrzymać swój status.

Te skłonności dzieci zostały ujawnione w wyniku ostatnich badań psychologicznych. Psychologowie próbowali znaleźć odpowiedź na pytanie: czy pochwały za zdolności prowadzą do tego, że dziecko zaczyna oszukiwać swoich rodziców, czy też jego zachowanie nie różni się od wypadków, kiedy rodzice chwalą je za osiągnięcia.

Badanie obejmowało dzieci w wieku trzech i pięciu lat. Dzieci poproszono o wyciąganie kart o numerach od 3 do 9 i o odgadnięcie, czy pobrana przez nie karta jest mniejsza czy większa od liczby 6.

Po wyjaśnieniu zasad eksperymentu poproszono je o wstępną próbę. Badacze ustawili rozgrywki tak, że pierwsza próba zakończyła się sukcesem. Następnie jedną grupę dzieci pochwalono za zdolności („Jesteś taki mądry”), drugą zaś grupę – za ich osiągnięcie („Dobrze wykonałeś zadanie!”), dzieci z trzeciej grupy nie chwalono wcale.

Po czym ogłoszono, że dzieci będą grać w tę grę jeszcze 6 razy, a kto uzyska co najmniej 3 udane próby, otrzyma nagrodę. Podczas następnych prób dzieci nie otrzymywały pochwał. Wyniki rozgrywek ustawiono w taki sposób, aby pierwsze dwie próby kończyły się sukcesem, kolejne zaś trzy – niepowodzeniem. Tak więc wynik całej gry zależał od ostatniej, szóstej próby.

Przed ostatnią próbą moderator prosił dziecko, aby nie zaglądało do karty, leżącej na stole, i opuszczał pomieszczenie. Istotą doświadczenia było sprawdzenie, czy dziecko będzie podglądało w czasie jego nieobecności.

I trzyletnie, i pięcioletnie dzieci podglądały częściej, jeżeli wcześniej pochwalono je za zdolności (60% wszystkich badanych dzieci). Dzieci, które chwalono za osiągnięcia, lub nie chwalono w ogóle , podglądały rzadziej (40% dzieci z obu grup).

W wyniku tego badania naukowcy doszli do wniosku, że rodzice powinni zwracać uwagę na to, w jaki sposób chwalą swoje dziecko. Pochwalenie dziecka za zdolności prowadzi do tego, że dziecko stara się zachować swój status. Dlatego bardziej atrakcyjne dla niego są prostsze sposoby, by to osiągnąć (np. oszukać, skłamać).

Z tego wniosek jest prosty – chwal dziecko za wysiłki lub osiągnięcia, a nie będzie go kusiło, by cię oszukiwać.