Jak w wieku przedszkolnym rozwinąć w dziecku poczucie własnej godności

Kształtowanie szacunku dla siebie zaczyna się już w niemowlęctwie. I do czasu, kiedy osiągają wiek szkolny (w okresie od 3 do 7 lat), dzieci posiadają już pewne sformowane podstawy. Ale rodzice i wychowawcy z zakładów przedszkolnych też mogą zrobić dość dużo i wykształcić te podstawy w taki sposób, by dziecko zachowało poczucie własnej godności w trakcie całego okresu dorastania i rozwoju.

W największym stopniu jednak to uczucie kształtuje się w wieku przedszkolnym. Od tego, jakie komunikaty dziecko otrzymuje od najbliższych i od rówieśników, będzie zależało to, czy będzie uważało siebie za człowieka wartościowego. Ważnym zadaniem rodziców jest wspieranie dziecka, wzmacnianie jego poczucia własnej godności.

„Poczucie własnej wartości wynika z poczucia przynależności, z przekonania, że jesteśmy zdolni do wielkich rzeczy, i pewności, że nasz wkład zostanie odpowiednio doceniony – twierdzi Jane Nelsen, lekarka rodzinna ze Stanów Zjednoczonych, autorka książki „Dyscyplina pozytywna”(ang. „Positive Discipline”). „Dzieci z dobrą samooceną i rozwiniętym poczuciem szacunku dla siebie są bardziej elastyczne, wytrzymałe, pewniej okazują swoją osobowość, dlatego że oczekują pozytywnych wyników”.

Jeżeli chcecie pomóc dziecku rozwinąć poczucie własnej godności we wczesnym wieku, skorzystajcie ze wskazówek przedstawionych poniżej.

Sprzyjajcie poczuciu przynależności. Chociaż przedszkolaki są jeszcze trochę za młode na to, by kształtować poczucie godności na podstawie stosunku do siebie rówieśników, tym nie mniej już dobrze wiedzą, czy różnią się od innych dzieci, czy też nie. Ucząc dziecko kompetentnej zabawy i wzajemnych stosunków z kolegami, możecie wzmocnić jego poczucie godności. Jeszcze ważniejszy jest stosunek dorosłych do dziecka. Jeżeli szanują je, słuchają uważnie i reagują na jego potrzeby, dziecko czuje, że jest kochane i cenione. I następnie samo będzie uczyć się odpowiadać tym samym.

Bądźcie wzorem do naśladowania. Aby dziecko miało właściwe poczucie własnej wartości, warto pamiętać również o roli dobrego przykładu. Rodzice, którzy szanują siebie i mają odpowiednią samoocenę, naturalnym sposobem sprzyjają kształtowaniu się szacunku dla siebie w swoich dzieciach. Jeżeli czujecie się dobrze z tym, kim jesteście, macie wspaniałe szanse, że i wasz przedszkolak będzie miał dobry stosunek do samego siebie. Dzieci są wielkimi naśladowcami, więc kiedy widzą, że dorośli z ich otoczenia wykazują wiarę w swoje siły, uczą się tego samego modelu zachowania.

Jeśli rodzice z humorem interpretują swoje błędy i starają się wyciągać z nich właściwe wnioski, wówczas i dzieci zrozumieją, że błędy nie są katastrofą – można je naprawić. Dzieci w wieku przedszkolnym są zdolne do podejmowania ryzyka, dopuszczając możliwość pomyłki, są bardziej skłonne do próbowania czegoś nowego i zdobywania nieznanych im dotąd umiejętności. To wszystko zwiększa też ich szacunek do samych siebie.

Sprzyjajcie zasadzie „mogę, to robię”. Jeżeli przedszkolak pracuje pilnie i osiąga sukcesy, koniecznie go zachęcajcie. Nie czekajcie, aż osiągnie cel ostateczny, świętujcie każdy zwycięski krok na tej drodze. A także wykonujcie, co następuje:

• gdy tylko dziecko nauczy się pewnej umiejętności, zaproponujcie mu nową. Dzięki temu dziecko stanie się bardziej elastyczne i rozszerzy swoje możliwości;
• wymyślcie jakieś zadanie dla dziecka, które wymagałoby nowego wysiłku, ale nie byłoby ponad siły;
• wspierajcie myśl dziecka, że jest zdolne do wielkich rzeczy, ponieważ radzi sobie z każdym nowym wyzwaniem.

Nawet małe zwycięstwa mogą dodać dziecku pewności siebie i wzmocnić szacunek dla siebie.

Określcie mocne strony dziecka. Bądźcie ostrożni, porównując je z innymi, nie podkreślajcie zalet innego dziecka. Jeżeli dziecko wyraża ochotę żeby być podobne do innego dziecka, możecie na to odpowiedzieć na przykład tak: „Tak, zgadzam się, twój przyjaciel szybko jeździ na rowerze, a ty za to umiesz świetnie skakać. Pokaż mi, proszę, jak wysoko możesz podskoczyć!”. Przełączcie uwagę dziecka na siebie samo – na to, co potrafi zrobić najlepiej, w czym samo osiąga sukcesy. Zawsze podkreślajcie, że wszyscy mają różne umiejętności i że każda osoba jest w czymś wyjątkowa.

Rozwijajcie jego talenty. Dr Sally Sachs, psychoterapeutka i autorka książki „Jak wychowywać następnego prezydenta” uważa, że jednym ze sposobów, by wzmocnić poczucie własnej wartości, jest pomoc dzieciom w wypełnieniu ich wolnego czasu pożytecznymi zajęciami. Co więcej, według psychoterapeutki ważne jest nie tylko zachęcanie ich do zabawy z kolegami, ale też do takiej działalności, która rozbudza chęć życia i odkrywa dziecku jego sens.

Najlepszym sposobem by to zrealizować jest rozwijanie zdolności i talentów dziecka:

• jeżeli dziecko interesuje się rysowaniem, zapewnijcie mu kolorowe ołówki, pisaki i papier, dajcie mu kredę czy akwarele. Pozwólcie wyrysować swoje fantazje, wyrazić się na papierze, może to jest przyszły artysta;
• jeżeli dziecko wyróżnia się znaczną aktywnością fizyczną, razem spędzajcie czas na grach sportowych;
• jeżeli zauważyliście, że dziecko interesuje się muzyką, dajcie mu do słuchania płyty z ładną muzyką, i kupcie instrument, na którym miałoby ochotę nauczyć się grać. Być może będzie pierwszy krok do świata wielkiej sztuki.

Zwracajcie uwagę na czas spędzony wesoło i ciekawie dzięki instrumentom muzycznym czy przyrządom sportowym i na wewnętrznej satysfakcji z tych działań, a nie na osiągnięcia w tych dziedzinach. Ponieważ dla waszego przedszkolaka głównym celem jest wypróbować radość, płynącą z tych działań, i poczuć się wystarczająco umiejętnym, a nie zostać od razu cudownym dzieckiem.

Pomóżcie dziecku zaakceptować i polubić wszystkie jego cechy szczególne, aby mogło osiągnąć poczucie integralności, miłości i nieprzerwanego kontaktu zarówno ze sobą, jak i z całym światem. Kontakt ze światem i akceptacja siebie, jako dwa nierozdzielne elementy, są życiowo ważne do racjonalnej samooceny i kształtowania godnego poczucia własnej wartości. To najlepszy prezent, jaki rodzice mogą dać swojemu dziecku.