Oceń publikację

Brak zdolności uczenia się u dzieci: porady dla rodziców

Porady, jak pomóc dzieciom z zaburzeniami uczenia się, poprawić wyniki w szkole oraz poczucie własnej wartości

Brak zdolności uczenia się u dzieci: porady dla rodziców

Według statystyk, zaburzenia uczenia się występują co najmniej u 10% wszystkich ludzi. Jednak w społeczeństwie krąży wiele mitów na temat tych zaburzeń. Spróbujemy obalić te mity i wyjaśnić, jak dziecko z różnymi trudnościami w uczeniu się może poprawić wyniki w szkole oraz poczucie własnej wartości.

Czym właściwie jest zaburzenie uczenia się?

W rzeczywistości nie ma jasnej i ogólnie przyjętej definicji tego zaburzenia. Ponieważ trudności w przyswajaniu wiedzy mają przeróżne źródła, do tej pory nie ustały sprzeczki pomiędzy przedstawicielami różnych nauk, co do tego, jak należy rozumieć to zjawisko. Skutkiem czego dzisiaj funkcjonuje co najmniej dwanaście oznaczeń tego zaburzenia.

Pomimo różnicy zdań, naukowcy zgadzają się w następujących kwestiach:

1. Zaburzenie uczenia się przejawia się w tym, że dziecko wykazuje niski poziom przyswajania wiedzy w szkole. Takie dzieci demonstrują znaczną różnicę między potencjonalną a rzeczywistą ilością wiedzy.

2. U dzieci z trudnościami w uczeniu się różne sfery: językowa, edukacyjna, fizyczna i sfera percepcji są rozwinięte niejednakowo.

3. Zaburzenia w uczeniu się nie zależą od otoczenia dziecka i od atmosfery w szkole.

4. Opóźnienia w rozwoju umysłowym lub emocjonalnym nie są przyczyną zaburzeń uczenia się.

Przyczyny trudności z przyswajaniem wiedzy

Niestety, przyczyny zaburzeń w uczeniu się nie są jeszcze w pełni zbadane. Jednocześnie naukowcy rozróżniają następujące ogólne prawidłowości:

  • Niektóre dzieci dojrzewają i rozwijają się wolniej niż ich rówieśnicy. Z tego powodu nie mogą poradzić sobie z programem szkolnym. To zaburzenie uczenia się nazywa się „opóźnieniem rozwoju”;
  • Niektóre dzieci z dobrym wzrokiem i słuchem mogą nieprawidłowo interpretować sygnały wzrokowe i słuchowe z powodu jakichś niewyjaśnionych dotąd zaburzeń układu nerwowego;
  • Urazy przedporodowe i z wczesnego dzieciństwa powodują problemy z nauką w starszym wieku;
  • Czasami dzieci, urodzone przedwcześnie, jak również dzieci, które miały pewne problemy ze zdrowiem bezpośrednio po urodzeniu, mają trudności z przyswajaniem wiedzy;
  • Trudności z przyswajaniem wiedzy mogą być dziedziczne;
  • Zaburzenia uczenia się częściej występują u chłopców niż u dziewcząt prawdopodobnie dlatego, że chłopcy dojrzewają wolniej.

Wczesne oznaki zaburzeń uczenia się

U dzieci z zaburzeniami uczenia się obserwuje się szeroki zakres objawów, mianowicie: trudności z czytaniem, matematyką, pisaniem, z percepcją, z mówieniem i zdolnościami umysłowymi. Nadpobudliwość, brak uwagi oraz zaburzenia układu sensorycznego mogą towarzyszyć trudności uczenia się, ale same w sobie zaburzeniem uczenia się nie są.

Głównym objawem trudności z przyswajaniem wiedzy jest znaczna różnica między osiągnięciami dziecka w pewnych dziedzinach, a jego ogólnymi zdolnościami umysłowymi. Zaburzenia uczenia się zwykle dotyczą pięciu sfer:

  • mowa ustna: opóźnienia, zaburzenia i odchylenia percepcji słuchowej oraz mówienia;
  • mowa pisemna: trudności z czytaniem i pisaniem;
  • arytmetyka: trudności w wykonywaniu działań arytmetycznych lub w rozumieniu podstawowych pojęć arytmetycznych;
  • rozumowanie: trudności w organizacji oraz integracji myśli;
  • pamięć: trudności z zapamiętywaniem informacji.

Objawy, związane z zaburzeniami uczenia się, obejmują również:

  • słabe wyniki podczas testów grupowych;
  • trudności w rozróżnianiu formy, koloru, rozmiaru;
  • trudności z pojęciem czasu;
  • niewłaściwe postrzeganie własnego ciała;
  • nieprawidłowa kolejność liter czy dźwięków podczas czytania i pisania;
  • niezręczne ruchy;
  • słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa;
  • nadpobudliwość;
  • trudności z kopiowaniem wzorów;
  • powolne wykonywanie zadań;
  • nikłe umiejętności organizacyjne;
  • wskazówki i instrukcje rozpraszają dziecko;
  • trudności w abstrakcyjnym rozumowaniu i rozwiązywaniu zadań;
  • nieuporządkowane myślenie;
  • obsesja na punkcie jakiegoś pomysłu lub tematu;
  • słaba krótkotrwała oraz długotrwała pamięć;
  • zachowanie impulsywne, bezmyślne działania;
  • brak odporności na frustracje;
  • niespokojny sen;
  • złe relacje z rówieśnikami;
  • nadmierna ekscytacja podczas gier grupowych;
  • nadmierne przywiązanie;
  • opóźnienia w rozwoju niektórych sfer (na przykład umiejętności motorycznych, mówienia itp.);
  • zachowanie się dziecka często nie odpowiada sytuacji;
  • niezdolność przewidywania skutków swoich działań;
  • dziecko jest łatwowierne, często ulega wpływom rówieśników;
  • częste zmiany nastroju;
  • słaba zdolność adaptacji do zmian otoczenia;
  • dziecko jest roztargnione i ma trudności z koncentracją;
  • trudności z podejmowaniem decyzji;
  • używanie na przemian obu rąk jako dominujących;
  • trudności w wykonaniu działań po kolei.

Szukając u dziecka któregoś z wyżej wymienionych objawów, rodzice powinni pamiętać, że:

  • wszystkie powyższe objawy na raz u jednej osoby nie występują;
  • niektóre objawy występują częściej niż inne;
  • praktycznie każdy człowiek ma co najmniej 2-3 z tych objawów;
  • liczba objawów, które dziecko ma, nie świadczy o lekkim czy ciężkim stopniu zaburzenia. Waga zaburzenia zależy od tego, czy te objawy są przewlekłe i w jakiej kombinacji się przejawiają.

Co mają robić rodzice, którzy podejrzewają zaburzenia uczenia się u dziecka?

Rodzice powinni skontaktować się ze szkołą, aby specjaliści poddali dziecko testom. Jeśli testy wykażą, że dziecko potrzebuje specjalnej edukacji, nauczyciele mogą doradzić, gdzie dziecko może ją uzyskać.

Ponadto dziecko należy pokazać pediatrze w celu przeprowadzenia pełnego badania lekarskiego. Badanie może wykazać problemy ze słuchem lub wzrokiem, które są przyczyną trudności w nauce.

Jaki wpływ na rodziców mają trudności dziecka w przyswajaniu wiedzy

Badania wykazują, że rodzice reagują mocniej na zaburzenia uczenia się niż na inne odmienności dziecka. Na przykład, jeśli dziecko ma opóźnienia w rozwoju fizycznym lub umysłowym, rodzice dowiedzą się o tym już w pierwszych tygodniach jego życia. Jednakże rozwój dziecka z zaburzeniami uczenia się w wieku przedszkolnym często przebiega bez widocznych objawów i rodzice nawet nie podejrzewają istnienia tego problemu.

Kiedy nauczyciele zawiadamiają rodziców, że ich dziecko ma trudności z przyswajaniem wiedzy, najczęstszą reakcją rodziców jest negowanie problemu. Ojcowie nieco dłużej przeżywają ten etap, bo o wiele rzadziej stykają się z codziennymi frustracjami i niepowodzeniami dziecka.

Badania amerykańskich psychologów potwierdzają, że w takim przypadku rodzice, zanim są w stanie zaakceptować problem swojego dziecka, doświadczają całego rzędu emocji. Porządek przeżywanych emocji jest całkowicie nieprzewidywalny. Niektórzy rodzice opuszczają pewne etapy, podczas gdy inni zatrzymują się na jakimś etapie na długi czas. Jednakże z reguły wszyscy rodzice przechodzą następujące etapy:

  • Negowanie: „Nic strasznego się nie stało”, „Ja w dzieciństwie też tak miałem”, „Dziecko to przerośnie”;
  • Oskarżanie: „Obchodzisz się z nim jak z maleństwem”, „Wymagasz od niego zbyt wiele”, „Odziedziczyło to po tobie”;
  • Strach: „Może nie mówią nam o prawdziwej przyczynie?”, „Może w rzeczywistości jest znacznie gorzej, niż mówią?”, „Czy będzie mogło kiedyś dostać się na uczelnię, dostać pracę, ożenić się?”
  • Zazdrość: „Dlaczego właśnie moje dziecko ma problemy? Inne dzieci są normalne”;
  • Smutek: „Gdyby nie zaburzenie, mogłoby wiele osiągnąć”;
  • Targowanie się: „Może lepiej poczekać do następnego roku szkolnego”, „Idźmy dalej, może problem rozwiąże się sam”;
  • Wściekłość: „Ci nauczyciele nic nie rozumieją!”, „Nienawidzę tej pieprzonej szkoły!”;
  • Poczucie winy: „Mama miała rację: trzeba było lepiej zajmować się dzieckiem w dzieciństwie”;
  • Poczucie izolacji: „Nikt się nie martwi o nasze dziecko”, „Zostaliśmy sami z tym problemem, nikt nas nie zrozumie”;
  • Unikanie problemu: „Trzeba spróbować nowej metody – czytałem, że daje dobre wyniki”, „Zmieniajmy lekarzy, dopóki nie usłyszymy, że to się da wyleczyć”.

Nieprzewidywalność reakcji rodziców polega jeszcze i na tym, że każde z nich może w danej chwili przechodzić inny etap (na przykład oskarżanie i negowanie). To dodatkowo utrudnia relacje między nimi.

Jednak, przy zorganizowaniu właściwej pomocy dziecko z zaburzeniem uczenia się może osiągnąć znaczne postępy. Istnieje wiele przykładów tego, jak dzieci z podobnymi zaburzeniami w przyszłości stały się odnoszącymi sukcesy prawnikami, menedżerami, lekarzami itd. Dzisiaj, kiedy istnieją już specjalne programy edukacyjne, pomóc takim dzieciom jest o wiele łatwiej.

Zalecenia dla rodziców

1. Udzielajcie dziecku tyle czasu, ile potrzebuje. Wysłuchajcie je i postarajcie się zrozumieć, co chce wam powiedzieć.

2. Zapewnijcie dziecku dużo kontaktu fizycznego. Dotykajcie je, obejmujcie, przytulajcie.

3. Akcentujcie i rozwijajcie mocne strony dziecka, jego zainteresowania oraz talenty, w ten sposób równoważąc braki i frustracje.

4. Chwalcie dziecko, uśmiechajcie się do niego i jak najczęściej przyjaźnie poklepcie po ramieniu.

5. Akceptujcie dziecko takie, jakie jest. Bądźcie realistyczni w oczekiwaniach oraz wymaganiach względem niego.

6. Zachęcajcie dziecko do przestrzegania ogólnie przyjętych zasad oraz rozkładu dnia, do udziału w rodzinnych przedsięwzięciach.

7. Jeśli dziecko źle się zachowuje, wyraźcie mu swój stosunek do takiego zachowania. Zaproponujcie mu bardziej pozytywne wzorce.

8. Pomagajcie dziecku poprawiać błędy, dając przykład, jak należy zrobić.

9. Nie czepiajcie się dziecka.

10. Przydzielcie dziecku obowiązki domowe, dostosowane do jego wieku i możliwości.

11. Jak najwcześniej dajcie dziecku kieszonkowe. Pomóżcie mu zaplanować, jak wydać je pożytecznie.

12. Kupujcie dziecku zabawki i gry, które przyczyniają się do jego rozwoju. Bawcie się razem.

13. Czytajcie dziecku książki i omawiajcie ich treść. Zachęcajcie dziecko do zadawania pytań.

14. Rozwijajcie zdolność dziecka do koncentracji usuwając czynniki rozpraszające (na przykład wydzielcie osobne miejsce do nauki, a osobne do zabawy).

15. Nie przestrzegajcie aż nadto szkolnego programu. Najważniejsze, by dziecko rozwijało się w swoim indywidualnym tempie, nagradzajcie je za to.

16. Zaprowadźcie dziecko do księgarni czy biblioteki. Niech sobie wybierze książkę, która je zainteresuje.

17. Czytajcie te same książki, które czyta dziecko.

18. Zachęcajcie dziecko do czytania książek. Kupujcie mu książki, czytajcie razem, omawiajcie ich treść.

19. Pomóżcie dziecku rozwinąć wiarę we własne siły. Wyjaśnijcie mu, że powinno stawiać sobie wymagania i starać się im sprostać, a nie oglądać się na rówieśników.

20. Zachęcajcie dziecko do zabaw i komunikowania się z rówieśnikami, do pomagania innym.

21. Pokazujcie dziecku dobry przykład. Pokażcie mu, jakie macie zainteresowania, podzielcie się myślami.

22. W razie potrzeby zasięgnijcie porady fachowców. Pomoże to wam lepiej zrozumieć, czego potrzebuje dziecko do skutecznego uczenia się i prawidłowego rozwoju.

Gość
Oceń publikację