8 prostych zadań dla podwyższenia samooceny dziecka

„Nigdy nie będę prawdziwym piłkarzem, jestem za słaby!”, „Jestem taki przegrany, że nawet nie mogę normalnie uczyć się w szkole – w ogóle nie mam szczęścia!” Jeśli twoje dziecko często powtarza podobne zwroty, doprawdy ma niskie poczucie własnej wartości.

Ale to nie jest tylko wyłącznie twój problem: rodzice na całym świecie spotykają się z podobnymi przypadkami. W tej sytuacji zadaniem rodziców jest w porę pomóc dziecku poradzić sobie z problemami z samooceną. Przecież każdy rodzic marzy, żeby dziecko było pewne siebie, świadome swoich mocnych stron, żeby wierzyło we własne siły.

Zastanówmy się, czym jest poczucie własnej wartości i jak je rozwijać.

Czym jest poczucie własnej wartości?

W psychologii samoocena jest rozumiana jako subiektywna ocena własnej osoby, czyli, mówiąc prościej, to, co sami myślimy o sobie, pozytywna lub negatywna postawa w stosunku do samego siebie. Czy to tak ważne, co dziecko myśli o sobie? Oczywiście, przecież dziecko kiedyś stanie się dorosłe i wtedy poczucie własnej wartości będzie odgrywać ważną rolę w jego życiowych wyborach.

Dzieci z poczuciem własnej wartości mają wiele szacunku do siebie, pozytywne mniemanie o sobie i pewność siebie.

Szanse dziecka na sukcesy w szkole nie zależą od jego samooceny, ale może ona mieć wpływ na to, czy dziecko będzie czuło się szczęśliwe.

Rozwijanie pozytywnej samooceny u dzieci

Dzieci dość wcześnie rozwijają poczucie własnej wartości. Okres wczesnego dzieciństwa jest szczególnie ważny w zakresie kształtowania się samooceny dziecka. Rola rodziców w tym czasie jest bardzo ważna, ponieważ rodzice mają największy wpływ na życie dziecka. Wszystko, co mówią lub czynią, ma ogromny wpływ na jego sposób myślenia. Rodzice są największymi kreatorami samooceny dziecka. Ponadto to właśnie oni dostarczają dziecku wzorców zachowania, modelują sposób traktowania innych. Rozpatrzmy kilka sposobów na rozwinięcie zdrowej samooceny dziecka.

• Dzieci, które czują, że rodzice kochają je i akceptują, uczą się także kochać i akceptować siebie. Kiedy przytulacie dziecko i mówicie mu dobre słowa, dziecko czuje, że jest kochane. Czasami wystarczy po prostu uśmiech rodzica.
• Zwracajcie uwagę na mocne strony dziecka, a nie na jego wady. Zachęcajcie je do wykorzystywania swoich talentów bez poczucia zażenowania. Jednocześnie pomóżcie mu zidentyfikować jego słabości i znaleźć sposób na ich poprawienie.
• Zachęcanie dziecka do odnoszenia sukcesów jest dobre. Ale w życiu nie zawsze udaje się być „na topie”. Dajcie dziecku do zrozumienia, że porażka też jest zjawiskiem normalnym. Porażka jest po to, by uczyć się na własnych błędach. Nauczcie dziecko radzić sobie z niepowodzeniami i wyjaśnijcie, że sukces nie jest wskaźnikiem wartości. Z drugiej strony postarajcie się jednak stwarzać mu okazje do wygranych.
• Rozwijanie nowych umiejętności może zainspirować dziecko i znacznie zwiększyć jego poczucie własnej wartości. Nauczcie je czegoś nowego, jeżeli nawet będą to jakieś niezbyt kluczowe umiejętności (na przykład pielęgnować rośliny domowe, gotować, zmieniać koło w samochodzie itp.).
• Możliwość wyboru stwarza dziecku komfort psychiczny. Dlatego rodzice powinni czasami dać mu tę możność. To także nauczy dziecko odpowiedzialności i zrozumienia, że każdy wybór pociąga za sobą też i pewne ryzyko. Zacznijcie od małych rzeczy: pozwólcie mu wybrać ubranko na spacer, zabawki, smakołyki itd. Dopiero później motywujcie do samodzielnych życiowych decyzji.
• Kiedy rozwiązałeś jakiś problem (nie ważne, duży czy mały), czujesz satysfakcję jakby z wykonania pewnego obowiązku. Dlatego następnym razem nie próbujcie rozwiązywać problemu za dziecko, a nauczcie je, jak poradzić sobie z nim samodzielnie. To znacznie zwiększy jego pewność siebie i poczucie własnej wartości.
• Nauczcie dziecko dbać o siebie i o innych. Porozmawiajcie z nim o tym, jak ważny jest zdrowy styl życia i dbanie o siebie. Wpójcie dziecku zasady higieny osobistej i dobrego ubierania się. To także zwiększy jego pewność siebie.
• Dziecko z natury jest ciekawskie i stara się próbować czegoś nowego. Jeżeli zainteresuje się jakimś zajęciem czy sportem, nie brońcie mu. Zachęcajcie je do czegoś nowego, ale ostrzegajcie przed możliwymi trudnościami i ryzykiem. Na przykład, jeżeli dziecko ma chęć uprawiać jakiś rodzaj wschodniej sztuki walki, pozwólcie mu na to. Jednocześnie wytłumaczcie, że aby osiągnąć sukces w tej dziedzinie, potrzeba wytrwałości i siły woli, a to znaczy, że będzie musiało wcześnie wstawać i codziennie trenować.

Zachęcanie dziecka jest z pewnością ważne, lecz przesadne pochwały mogą przynieść więcej szkody niż pożytku. Często używane słowa: „wspaniałe” czy „zachwycające” mogą mieć przykre skutki. Psychologowie twierdzą, że zbyt częste pochwały utrudniają rozwój samodzielności dziecka. Niektóre dzieci czują się nieswojo słysząc zbyt wiele pochwał pod swoim adresem i mogą specjalnie starać się udowodnić rodzicom, że nie całkiem mają rację.

Zabawy i zajęcia dla rozwoju poczucia własnej wartości dziecka

Bardzo dobrym sposobem rozwoju poczucia własnej wartości dzieci jest proponowanie im zabaw, które pomagają dostrzec własne mocne strony oraz umiejętności. Oto niektóre z nich:

1. „Ja”

Czy wasze dziecko kocha siebie? Czy jest dumne ze swoich osiągnięć, czy tylko wstydzi się własnych wad?

To proste zajęcie pomoże odpowiedzieć na postawione pytania.

Będą potrzebne: papier do wykresów lub do rysowania, stare czasopisma, klej, nożyczki, markery.

Jak wykonać:

1. Poproś dziecko, by na czystej kartce napisało słowa, które je charakteryzują. Mogą to być cechy zarówno dodatnie, jak i negatywne.

2. Następnie poproś, aby skupiło się wyłącznie na pozytywnych słowach, które słyszało o sobie od innych.

3. Przyklejcie zdjęcie dziecka na środku kartki.

4. Niech wypełni miejsce dookoła swojego zdjęcia pozytywnymi słowami, które je charakteryzują.

5. Powstały kolaż należy umieścić w jego pokoju na widocznym miejscu. To znacznie zwiększy jego pozytywne postrzeganie siebie.

2. Wymieńcie osiągnięcia życiowe dziecka

Skuteczny sposób na zwiększenie poczucia własnej wartości dziecka to przypominanie mu o jego sukcesach.

Będą potrzebne: zwykła kartka papieru, długopis.

Jak wykonać:

1. Podaj dziecku papier i długopis.

2. Na kartce papieru dziecko powinno zapisać swoje życiowe osiągnięcia w kolumnie. U dołu strony powinno być miejsce, aby lista mogła być uzupełniana.

3. Aby przypominać dziecku, że ma wielki potencjał, zaproponujcie, żeby codziennie przed snem opowiadało wam o swoich sukcesach.

Codzienne czytanie listy osiągnięć przypomina dziecku, że stać je na więcej i rozwija pewność siebie. Będzie to swego rodzaju motywacja.

3. Pozytywne doświadczenia

Mogą to być zajęcia grupowe – z rodziną czy kolegami.

Będą potrzebne: wazon lub pudełko, karteczki, miejsce do zabawy.

Jak wykonać:

1. Zaproś dzieci, żeby stanęły w koło i daj każdemu po karteczce.

2. Każde dziecko na swojej karcie zapisuje swoje imię. Wszystkie karty zostają włożone do wazonu i przemieszane dokładne.

3. Następnie każde dziecko po kolei wyciąga karteczkę z wazonu, oczywiście, z imieniem kogoś innego. Powinno tam wpisać jedną pozytywną cechę tego, czyje imię widnieje na kartce.

4. Karty należy zebrać i ponownie włożyć do wazonu (można punkty 3 i 4 powtórzyć kilka razy).

5. Następnie wszystkie karty wracają do ich właścicieli. Teraz dzieci mają okazję przeczytać, co napisali o nich inni.

4. „Boję się, ale...”

Strachy i różne fobie mogą przeszkodzić człowiekowi w zajmowaniu się czymkolwiek. Ta zabawa pomoże dziecku zmierzyć się ze swoimi obawami.

Będą potrzebne: papier i długopis.

Jak wykonać:

1. Poproście dziecko, aby wypisało na kartce swoje obawy. Na przykład dziecko boi się chodzić na basen z powodu nadwagi, wystąpić przed publicznością czy też zaprosić kogoś na spotkanie. Zdania powinny wyglądać tak: „Boję się chodzić na basen, ponieważ ...”

2. Następny krok to powinno wyobrazić sobie, że robi właśnie to, czego się boi – zapisuje się na basen czy występuje przed publicznością.

3. Wpójcie mu przyzwyczajenie, by za każdym razem, gdy wpisuje to, czego się obawia, zapisało też możliwe skutki, jeśli spróbuje to jednak zrobić. Wraz z przewidywanymi negatywnymi skutkami powinno napisać też i takie zdania: „Nawet, jeśli będę się bardzo denerwować przed występem, nic złego się nie stanie”. Regularne powtarzanie takich czynności złagodzi fobie dziecka.

5. Zajęcie dla matki i córki

Matka jest największym wzorem do naśladowania w życiu małej dziewczynki. Ta zabawa pomoże dziewczynce podwyższyć samoocenę.

Będą potrzebne: duży arkusz rysunkowy oraz markery

Jak wykonać:

1. Zróbcie dwa duże plakaty, na których napiszecie „Ja” wielkimi literami tak, by można było później w tych literach wpisać tekst.

2. Zróbcie podobne dwa plakaty z napisami: na jednym „Moja mama”, na drugim zaś „Moja córka”.

3. Arkusze ze słowami „Moja mama” i „Ja” daj córce i zaproponuj, by w literach wpisała pozytywne cechy swoje i swojej mamy. Pozostałe dwa plakaty wypełnij sama w ten sam sposób.

4. Następnie zamieńcie się arkuszami i przeczytajcie, co napisano.

Najtrudniejsza część tego zadania to zmotywować córkę do napisania czegoś dobrego o samej sobie.

6. Odpowiedzialne obowiązki

Dziecko zwiększa poczucie własnej wartości, gdy czuje, że jest obdarzane zaufaniem. Najlepszym sposobem na to jest powierzenie mu jakiegoś odpowiedzialnego zadania.

Jak wykonać:

1. Sporządźcie listę obowiązków, z którymi dziecko jest w stanie sobie poradzić (na przykład podlewać kwiaty w domu, ścielić własne łóżko, odkurzyć pokój, wynosić śmieci itd.).

2. Za każdym razem, gdy dziecko poradzi sobie z obowiązkami, pochwal je, ale nie przesadzaj. Jeżeli popełniło błąd, pomóż mu go poprawić, ale nie roztrząsaj tego dłużej. To wzmocni jego pewność siebie i znacznie poprawi samoocenę.

7. Wizualizacja

Nasze negatywne myśli mogą ciążyć nam na tyle, że nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie czegoś dobrego. Jeżeli wasze dziecko przeżywa właśnie taki moment, pomoże mu niniejsze zajęcie.

Będą potrzebne: przytulne miejsce, gdzie można się zrelaksować.

Jak wykonać:

1. Dowiedzcie się, dlaczego ma tak negatywny stosunek do samego siebie lub, być może, czegoś się boi.

2. Na przykład, jeżeli dziecko martwi się nauką w szkole czy zajęciami sportowymi, skupcie się na tym.

3. Zaproponujcie, by wyobraziło sobie, a następnie zapisało idealny wynik zdarzenia, którym się martwi.

4. Następnie poproście, by przymknęło oczy i wyobrażało sobie, jak będzie się czuło, gdy owo idealne rozwiązanie wreszcie nastąpi.

5. Niech dziecko zapisze, jak się czuje, kiedy wyobraża sobie tę idealną sytuację, i co wtedy myśli o sobie.

8. Zmiana dialogu wewnętrznego

Negatywny dialog wewnętrzny mocno wpływa na pewność siebie. Niezależnie od tego, co mówią inni, twoja opinia o samym sobie to jest to, w co rzeczywiście wierzysz. Niniejsze zadanie pomoże dziecku zamienić negatywny dialog wewnętrzny na pozytywny.

Będą potrzebne: papier i długopis.

Jak wykonać:

1. Podzielcie arkusz papieru na dwie kolumny. Nad jedną kolumną wpiszcie „Negatywne przekonania”, nad drugą – „Pozytywne przekonania”.

2. Zaproponujcie, żeby dziecko w pierwszej kolumnie wpisało wszystkie negatywne przekonania, które ma o sobie.

3. Następnie pomóżcie mu przerobić wszystkie negatywne przekonania na pozytywne. Stwierdzenia powinny być jasne i odpowiadać zdolnościom dziecka.

Na początek możecie pokazać dziecku przykład. Opowiedzcie mu, jak sami zamieniacie negatywne samooceny na pozytywne przekonania.

Wasze próby przekonania dziecka, że powinno myśleć pozytywnie, mogą nie zadziałać, ponieważ motorem działania dzieci są raczej ich uczucia niż przekonania. A zatem, bardziej skuteczne niż opowiadanie o pozytywnym myśleniu będzie wciąganie dziecka w czynności, które przypomną mu o jego zdolnościach. Pamiętajcie, że macie ogromny wpływ na własne dziecko. Wykorzystujcie ten wpływ, aby zwiększyć jego poczucie własnej wartości. Jednak uważajcie, by nie przesadzić.