Jak rozwijać umiejętności społeczne dziecka

Umiejętności społeczne to kompetencja, która przyczynia się do skutecznego współdziałania z otoczeniem. Umiejętności tych nabywa się już od najmłodszych lat. Prawidłowe ich ukształtowanie zapewnia dziecku lepsze wyniki w nauce, a później sukcesy w życiu zawodowym.

Rodzice smucą się widząc, że dzieci nie mogą podzielić zabawki czy znaleźć sobie przyjaciół. Mając rozwinięte umiejętności społeczne dziecko łatwo poradzi sobie z takimi problemami (w jego wieku bardzo poważnymi). Dzieci społecznie przystosowane wiedzą, jak zawierać przyjaźnie, jak się bawić, jak nawiązać rozmowę z rówieśnikiem czy dorosłym.

Umiejętność proszenia

Zazwyczaj dziecku trudno jest zbliżyć się do grupy dzieci i poprosić, by przyjęły je do zabawy. Czasem dzieci mogą powiedzieć „nie”. To właśnie lęk przed odmową może przeszkodzić dziecku nawet spróbować i wtedy traci ono przyjemność zabawy z rówieśnikami, jak również możliwość nauczenia się czegoś nowego w jej trakcie.

Dziecko osiągnie największy sukces, gdy najpierw stwierdzi, czym zajmuje się ta grupa, następnie wyjaśni, czy może być pożyteczne, a później już zaproponuje, że się przyłączy do zabawy. Na przykład, gdy dzieci bawią się w szkołę, może zapytać: „Czy mogę być uczniem?”.

Jak pomóc dziecku by nauczyło się prosić?

Nie należy zmuszać go do bezpośredniej inwazji w zabawę nieznajomych dzieci. Najpierw warto razem z nim poobserwować jej przebieg i zadać mu kilka pytań: „Jak myślisz, do czego Jurkowi potrzebne są te kostki? Czy wystarczy mu ich, by podzielił się z tobą? Może poszukamy jeszcze parę kostek, żebyś mógł pobawić się z nim razem?”. Zaproponuj dziecku, żeby pobawiło się z kimś jednym. Będzie to dla niego łatwiejsze, zanim wkroczy do zabawy z całą grupą.

Umiejętność rozpoczynania rozmowy

Dzieci na ogół potrzebują nabrać trochę wprawy, zanim nauczą się właściwie prowadzić rozmowę – mówić po kolei, nie przerywać rozmówcy i słuchać go uważnie. Introwertycznym dzieciom bardzo trudno jest rozpocząć rozmowę, potrzebują, by zrobił to ktoś inny i następnie nadal ją podtrzymywał. Ekstrawertycy natomiast powinni nauczyć się nie przerywać rozmówcy i pozwolić mu się wypowiedzieć.

Jak pomóc dziecku nauczyć się prowadzenia rozmowy

Dobrym sposobem na rozwinięcie tej umiejętności jest przykład rodziców i zabawy z podziałem na role. Rozmawiając z dzieckiem jak najczęściej, nauczcie je, jak zwracać się właściwie, podkreślając jednocześnie szczególne znaczenie grzecznościowych zwrotów („dziękuję”, „proszę”) podczas komunikacji.

Pytajcie je o zdanie przy każdej okazji i okazujcie szczere zainteresowanie tym, co mówi. Jeżeli zaczyna mówić zbyt dużo, ostrożnie skierujcie je na zasadniczy temat. Zwracajcie uwagę, w jaki sposób dziecko wyraża swoje myśli i jakich słów używa.

Grajcie w gry, w których każdy robi ruch po kolei. Inscenizowane zabawy według scenariusza „Wyobraźmy sobie, że …” pozwalają mu spojrzeć na sytuacje życiowe z różnych punktów widzenia.

Umiejętność rozumienia emocji innych ludzi

Aby w pełni uczestniczyć w sytuacjach społecznych i rozwijać relacje z innymi, dziecko powinno odczytać emocje swoich rówieśników, z którymi bawi się i komunikuje. Wtedy będzie mogło ich zrozumieć i odpowiedzieć właściwie. Wymaga to od dziecka trochę pewności siebie, ponieważ interpretacja uczuć i emocji innych jest dość trudna. Gdy pewne siebie dziecko zauważy, że dwóch jego rówieśników wszczęło spór, zrozumie, że to nie jest właściwy moment na rozpoczęcie zabawy. Co więcej, może spróbować rozładować sytuację. Gdy dziecko widzi, że jego przyjaciel jest smutny, ciągle milczy i odmawia wspólnej zabawy, rozumiejąc jego uczucia może zaoferować pomoc i wsparcie.

Jak pomóc dziecku w zrozumieniu emocji innych ludzi

Przede wszystkim rodzice powinni nauczyć dziecko rozpoznawania własnych emocji, reagując na nie, na przykład: „Uśmiechasz się, pewnie jesteś szczęśliwy, co?” lub „Widzę łzy na twojej twarzy. Smutno ci?”. Potem można mu wyjaśnić, jak zastosować to do innych ludzi. „Marek wygląda na zagniewanego. Jak myślisz, co się stało?” czy „Jak myślisz, jak czuła się Ania, gdy spadła z huśtawki? Jak możemy jej pomóc?”.

Umiejętność pewności siebie

Dziecko nie rodzi się z samooceną. Dopiero w trakcie wychowania uczy się postrzegać własną osobę i musi samodzielnie krok po kroku przejść proces kształtowania samooceny. Potrzebuje stałych zapewnień, że potrafi. Wiara w siebie pozwala mu osiągnąć samoakceptację, która powoduje, że bez większych problemów może funkcjonować w społeczeństwie.

Gdy dziecko ogólnie czuje się dobrze, wpływa to dodatnio na jego umiejętności społeczne. Jeżeli rozumie, że popełnianie pomyłek czy niepowodzenia to normalne, łatwiej mu jest wyrazić swoje zdanie, poprosić o pomoc czy komunikować z innymi. Jeżeli spotyka się z odmową, nie bierze tego do siebie i jest gotowe obstawać przy swoim nie przekraczając przy tym granic uprzejmości.

Jak pomóc dziecku by nabrało pewności siebie

Myśl ta może wydawać się paradoksalna, ale jej słuszność dowodzi praktyka: dziecko musi doznać porażek by móc odnosić sukcesy w przyszłości. Powinno wiedzieć, że musi próbować coś znowu i znowu – i wreszcie mu się uda. Kluczem do opanowania nowych umiejętności jest pewność siebie.

Należy również właściwie chwalić dziecko. Nie mówcie po prostu „Dobra robota!”, natomiast bądźcie jak najbardziej konkretni: „Jestem dumny z tego, jak ciężko pracowałeś, aby poradzić sobie z tym trudnym zadaniem” lub „Dziękuję, że przyniosłeś mi tę książkę. Bardzo jej potrzebowałem, przybyłeś w samą porę”.