1. rok dziecka: główne wskaźniki rozwoju

W wieku 12 miesięcy dziecko osiąga wiele ważnych wskaźników rozwoju. Rozumie już proste wskazówki rodziców, może chodzić na spacery i rozpoznaje znajomych ludzi. Roczne dziecko z niemowlęctwa wkracza w dzieciństwo. W tym okresie życia dziecko nabywa bardzo wiele nowych umiejętności, a dla rodziców jest to czas pełen niespodzianek. Rozpatrzmy dokładniej osiągnięcia jednorocznego dziecka.

Wskaźniki rozwoju w wieku 1 roku

Rozwój rocznego dziecka odbywa się w trzech głównych sferach — poznawczej, fizycznej i emocjonalnej. Przejawy rozwoju w każdej z nich są następujące:

Wskaźniki rozwoju poznawczego

Wskaźniki te wiążą się z rozwojem funkcji poznawczych, umiejętności myślenia i rozwojem mózgu dziecka:

• dziecko łatwo znajduje schowane przedmioty. Już nie jest zakłopotane, gdy rodzic chowa zabawkę pod kocem, wie, że może ją znaleźć podnosząc koc;
• szuka przedmiotów w miejscach, gdzie zwykle leżą. Jeżeli zawsze kładziecie zabawkę w to samo miejsce, będzie jej szukało właśnie tam. To znaczy, że rozwija pamięć wzrokową;
• rozwija zdolność kojarzenia obiektów z ich nazwami. Jeżeli postawicie przed nim talerz z różnymi owocami i wymienicie któryś jeden, dziecko weźmie właśnie ten. W tym wieku dzieci z łatwością zapamiętują już nazwy kilku obiektów;
• używa przedmiotów zgodnie z przeznaczeniem. By zaczesać włosy, dziecko sięga po grzebień, a słuchawkę telefonu przykłada do ucha odpowiednim końcem. Dzieje się tak dlatego, że dziecko długo i uważnie obserwowało, jak różnych przedmiotów używają rodzice;
• naśladuje czynności i gesty osób z najbliższego otoczenia, potrafi powtórzyć większą liczbę różnych czynności. Wskazuje to na znaczny rozwój jego mózgu;
• próbuje powtarzać różne dźwięki. Roczne dziecko powtarza nie tylko gesty, ale rozróżnia i powtarza odgłosy, na przykład, klaksonu zwykłego samochodu i syreny policyjnej, szczekanie psa czy miauczenie kota. Nie zawsze potrafi ich odtworzyć prawidłowo, ale je zapamiętuje.

Wskaźniki rozwoju fizycznego

Wskaźniki te są ściśle związane z rośnięciem dziecka i rozwojem jego mięśni:

• dziecko potrafi siadać bez postronnej pomocy nie opierając się o przedmioty;
• wstaje na nogi z pomocą rodziców lub opierając się o meble. Mięśnie i stawy jego nóg są już wystarczająco silne, aby utrzymać ciężar ciała, jednak wciąż powinno być asekurowane;
• próbuje chodzić, opierając się na meblach czy wspomagane przez rodziców;
• potrafi przejść kilka kroków samodzielnie, odmawiając podpierania. Oznacza to koniec niemowlęctwa, a początek dzieciństwa;
• rozwija zdolność chwytania przedmiotów. W tym wieku potrafi już brać przedmioty za pomocą kciuka i palca wskazującego, albo wszystkimi naraz. Dzięki temu może wydostawać przedmioty z pudełek czy naczyń itp.;
• wskazuje przedmioty, które je interesują, używa w tym celu palca wskazującego;
• przed ukończeniem pierwszego roku życia pojawiają się pierwsze trzy pary zębów: dolne środkowe, górne środkowe i dolne boczne siekacze;
• wzrok dziecka znacznie się poprawia. Dziecko rozwija koordynację wzrokowo-ruchową, teraz może dokładniej określić odległość. Wykazuje większą dokładność w zabawach, na przykład, kiedy trzeba trafić piłką w cel.

Wskaźniki rozwoju społecznego i emocjonalnego

Wskaźniki te wiążą się z rozwojem umiejętności społecznych, zachowaniem, zdolnością skutecznego wyrażania emocji:

• dziecko nie tylko rozumie proste wskazówki, ale też je wykonuje. Poproszone o podanie jakiegoś przedmiotu, podaje go. Poproszone, by siadło, siada;
• próbuje „rozmawiać”. To już nie jest gaworzenie. Gdy z nim rozmawiacie, stara się odpowiadać. Nie jest to jeszcze zbyt zrozumiałe, ale macie poczucie, że to są już próby prowadzenia rozmowy. Roczne dziecko potrafi wypowiedzieć proste wyrazy, przykładowo „mama”, „tata”, „daj”;
• zaczyna wyrażać lęk. Gdy widzi coś, co je przestrasza, chwyta za rękę kogoś z rodziców. Gdy w pokoju jest ciemno i dziecko nie widzi rodziców, zaczyna krzyczeć;
• jest nieufne wobec obcych, może denerwować się i wpadać w panikę, lub odwrotnie, może być nieśmiałe i niezdecydowane;
• obserwuje reakcje rodziców. Roczne dziecko bacznie obserwuje, jak na jego działania reagują rodzice, na przykład, gdy rzuca przedmioty na podłogę lub odmawia jedzenia;
• rozpoznaje osoby z najbliższego otoczenia, a woli spędzać czas z jednym z rodziców. Oznacza to, że maluch zaczyna rozwijać relacje społeczne.

Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się po swojemu. Tempo rozwoju może zależeć od jego temperamentu, genów, środowiska rodzinnego. Niektóre dzieci potrzebują więcej czasu, by osiągnąć pewne wskaźniki rozwoju. Niemniej jednak rodzice powinni zwracać uwagę na pewne objawy, które mogą świadczyć o opóźnieniach w rozwoju dziecka.

Powody do niepokoju

Pediatrzy wskazują następujące objawy, które mogą świadczyć o opóźnieniach w rozwoju jednorocznego dziecka:

• nie staje na nogach, nawet z pomocą, łatwo traci równowagę;
• nie potrafi samodzielnie przyjąć pozycji siedzącej;
• w ogóle nie potrafi samodzielnie siedzieć bez podtrzymywania (ciągle się chwieje);
• nie potrafi odnaleźć przedmiotów ukrytych w zasięgu jego wzroku;
• nie może powtórzyć nawet najprostszych gestów (machnąć czy pokiwać rączką – nie robi „pa, pa”);
• nie wypowiada nawet najprostszych słów, takich jak „mama”, „tata” itp.
• nie wskazuje paluszkiem na ludzi ani na przedmioty.

Jeśli u dziecka występują któreś z tych objawów, skontaktujcie się z pediatrą dla dokładniejszej diagnozy. Eksperci zalecają przeprowadzanie regularnych kontroli medycznych. Lekarz pomoże dobrać zajęcia i zabawy, które będą wspomagać zdrowy rozwój dziecka.

Zajęcia rozwijające dla jednorocznego dziecka

Rozwojowi poznawczemu i motorycznemu dziecka skutecznie sprzyjają różne zabawy. Zabawy rozwijają koordynację ruchową, ćwiczą zmysły, formują nowe umiejętności. Rozważmy 5 zajęć, które przyczyniają się do prawidłowego rozwoju rocznego dziecka.

1. Dosięgnij gwiazdki

Jakie umiejętności są rozwijane: wstawać na nogi i chwytać przedmioty rączkami.

Co dla tego jest potrzebne: gwiazdka z tektury.

Jak wykonać: zawieś tekturową gwiazdkę wyżej niż wzrost dziecka. Dziecko umieść pod wiszącą gwiazdką. Obok postaw krzesło, żeby mogło się na nim oprzeć i wstać. Pociągnij za sznurek by zwrócić jego uwagę na gwiazdkę. Dziecko stanie na nogach wykorzystując krzesło jak podporę i sięgnie, by złapać gwiazdkę.

2. Rozmowa telefoniczna

Jakie umiejętności są rozwijane: kojarzenie przedmiotu z jego funkcją, używanie przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem.

Co do tego jest potrzebne: telefon-zabawka.

Jak wykonać: usiądź obok dziecka, połóż przed nim telefon. Powiedz mu, że ten przedmiot nazywa się telefon. Unieś słuchawkę i wyjaśnij, jak należy jej używać. Dziecko będzie powtarzało te działania, przykładało telefon do ucha i udawało, że rozmawia. Powtarzaj te zajęcia codziennie i obserwuj, jak dziecko używa telefonu. Możesz także skorzystać z innych przedmiotów (na przykład grzebienia), aby nauczyć je ich używania.

3. Przekładanie klocków

Jakie umiejętności są rozwijane: sprawność rączek i palców, koordynacja ruchowa.

Co do tego jest potrzebne: dwa małe plastikowe wiaderka i kilka klocków.

Jak wykonać: umieść wszystkie klocki w jednym pojemniku. Następnie przełóż kilka z nich do pustego wiaderka i poproś, by dziecko przełożyło pozostałe. Dzięki tej zabawie maluch zyskuje lepszą kontrolę nad palcami i dłońmi. Zajęcie to można powtórzyć kilka razy, jest to atrakcyjne i użyteczne działanie.

4. Mały perkusista

Jakie umiejętności są rozwijane: rozumienie przyczyn i skutków, badanie dźwięków.

Co do tego jest potrzebne: zabawkowy bębenek.

Jak wykonać: usiądź obok dziecka i połóż mu bębenek na kolanach. Daj mu pałeczki i trzymając za rączki naucz je uderzać rytmicznie. Następnie powoli usuń ręce i pozwól mu bębnić samodzielnie. Roczne dzieci uwielbiają próbować nowych rzeczy, dlatego na pewno będzie szukało nowych rytmów i różnych tonów.

5. Pomarańcze i cytryny

Jakie umiejętności są rozwijane: kojarzenie przedmiotów z ich nazwami.

Co do tego jest potrzebne: pomarańcze, cytryny (lub dwa rodzaje innych owoców czy warzyw), duża miska.

Jak wykonać: weź pomarańczę i powiedz wyraźnie: „To jest pomarańcza”, następnie włóż ją do miski. Zrób to samo z cytryną. W ten sposób kilka pomarańczy i cytryn znajdzie się w misce. Wymieszaj owoce i poproś dziecko, by podało ci cytrynę. Zrobi to z łatwością. Następnie poproś o pomarańczę. Do tej zabawy można użyć też innych różnych przedmiotów.

Roczny malec intensywnie interesuje się otaczającym go światem. Różne zajęcia i zabawy pomagają mu rozwijać się we właściwym tempie. Rozwój rocznego dziecka przebiega prawidłowo, jeśli uczestniczą w nim rodzice. Jednak nie bądźcie zbyt szybcy i nazbyt natrętni, dajcie mu dość czasu na uświadomienie sobie otaczającego świata. Jeżeli podejrzewacie jakieś opóźnienia w rozwoju, natychmiast skonsultujcie się z pediatrą. Problemy rozpoznane w porę łatwiej jest rozwiązać. Miłość, opieka i wsparcie rodziców pomogą dziecku rozwijać się prawidłowo.