Umiejętności społeczne dzieci w młodszym wieku szkolnym

W młodszych klasach otoczenie dziecka się zmienia. Niektóre dzieci znajduje najlepszych przyjaciół, wiele tego pragnie. Niektórym dzieciom łatwo znaleźć sobie towarzystwo, niektórym – trudno. Jak więc pomóc dziecku nauczyć się porozumienia z rówieśnikami? Przyjrzyjmy się rekomendacjom w tym zakresie.

1. Bądźcie czujni w sytuacjach, w których dziecko ma trudności z rówieśnikami

Gdy za każdym razem będziecie wskazywać, co dziecko powinno robić w jakiejś sytuacji, dacie jej do zrozumienia, że ono nie może poradzić sobie z jakimiś sytuacjami samodzielnie. Wasze wskazówki niczego go nie nauczą. Lepiej pomóżcie dziecku zrozumieć swoje uczucia i określić przyczynę problemu.

2. Nie stawajcie po niczyjej stronie w konfliktach dziecka z rówieśnikami

Wysłuchajcie punkt widzenia dziecka i zaakceptujcie jej uczucia, ale nie obwiniajcie o wszystko innego dziecka. Jeżeli podejrzewacie, że wasze dziecko nie jest do końca uczciwe z wami, zaproponujcie mu spojrzeć na sytuację z innej strony. Jednocześnie nie obwiniajcie też swojego dziecka. Na przykład można powiedzieć: „Jestem zdziwiona, że Ania wypowiedziała takie obraźliwe słowa. Być może on obraziła się na was z Kasią za to, że nie zaprosiłyście jej do zabawy z wami?”.

3. Nauczcie dziecko oświadczać o swoich potrzebach, nie konfliktując z innymi

To może być nie łatwe i najprawdopodobniej będzie wymagało wiele waszego czasu i cierpliwości. Na przykład jeśli wasza mała córeczka krzyczy do swojej koleżanki: „Nie rozkazuj!”, możecie jej powiedzieć: „Wydaje mi się, że bardzo się gniewasz na Irenkę. Lepiej powiedz jej o tym, czego sama chcesz, a nie o tym, co o niej myślisz”.

4. Nauczcie dziecko bronić siebie

Ów nawyk powinno opanować każde dziecko. Niektóre dzieci potrzebują do tego analizy sytuacji według ról: „Wydaje mi się, że chciałeś powiedzieć Olkowi, że podoba ci się z nim walczyć, ale musicie wyznaczyć reguły. Na przykład możecie się umówić, że wyraz „stop” oznacza koniec walki. Chyba jest niełatwo oznajmić to przyjacielowi. Poćwiczmy te słowa i będzie ci prościej powiedzieć je Olkowi”.

5. Nie zaprzeczajcie punktu widzenia dziecka dotyczącego innych ludzi

Natomiast aprobujcie uczucia dziecka, pomóżcie mu wyrazić te uczucia. Na przykład zamiast wyrażenia: „Nie uważam, że Ksenia chciała cię obrazić. Nie warto rezygnować z zaproszenia na jej urodziny”, możecie powiedzieć: „Wydaje mi się, że słowa Kseni w podwórku cię obraziły. Uważasz, że ona zrobiła to specjalnie, więc dlatego nie chcesz iść do niej na urodziny”.

Wasze wsparcie emocjonalne pomoże dziecku przeżyć negatywne uczucia i w wyniku podjąć wyważoną decyzję.

6. Uznajcie uczucia dziecka i reagujcie na nie, a nie lekceważcie ich

Rodzicom czasami bywa bardzo na tyle trudno patrzeć na to, jak ich dziecko przeżywa negatywne emocje, że oni zaczynają złościć się na tego, kto te emocje wywołał. Przy czym oni mogą mówić: „On nie jest twoim przyjacielem. Nie rozmawiaj z nim i znajdź sobie innych przyjaciół”. Ale takie rady nie pomogą dziecku. Oni zaprzeczają uczucia dziecka i ono w wyniku nadal cierpi.

W takiej sytuacji przede wszystkim opanujcie swoje uczucia. Okażcie dziecku swoje współczucie, pomóżcie mu przeżyć jego uczucia. Dziecko na jakiś czas może stać się jeszcze bardziej smutne, ale w taki sposób ono okazuje swoje uczucia, a nie przytłacza ich. Kiedy będzie się czuło lepiej, spróbuje znaleźć optymalne wyjście z sytuacji.

7. W szkole podstawowej dzieci często cierpią od tego, że nimi ktoś próbuje kierować

Wszystkie dzieci chcą, żeby wszystko odbywało się tak, jak one chcą. Ale jednocześnie pragną, żeby inne dzieci bawiły się z nimi. Umiejętność porozumiewania się z kimś jest niezwykle ważna w tym wieku. Żeby nauczyć tego dziecko, zadawajcie mu pytania, na przykład: „Co dla ciebie jest ważniejsze: żebyś mogła się pobawić tak, jak chcesz, czy żeby Kasia się z tobą bawiła?”.

Kiedy inne dziecko próbuje rozkazywać, wasze dziecko może potrzebować podpowiedzi, jak grzecznie się z nim porozumieć. Nauczcie dziecko wyrażenia na kształt: „Chcę się z tobą bawić. Ale całe rano bawimy się lalkami i już mi się to znudziło. Wymyślmy coś nowego, interesującego dla nas obu!”.

8. Nauczcie dziecko znajdować różne warianty rozwiązania problemów

Często, kiedy dzieci czują różne emocje, one wiedzą, co przy tym trzeba robić, na przykład: „Już się nie złoszczę na Sergiusza i chce się z im bawić. Pójdę do niego i zawołam go na spacer”. Ale jeśli dziecko czuje trudności co do tego, co powinno robić, pomóżcie mu. Czasem dziecko po prostu nie wie, jak powiedzieć „nie”, żeby nie zniszczyć przyjaźni z kimś. I w tym możecie mu pomóc.

9. Jeśli dziecko ma trudności, pomyślcie, jak możecie mu pomóc

Niektóre dzieci trudno opanowują nawyki społeczne, na przykład jest im trudno adaptować się w nowym towarzystwie. Niektóre dzieci nie umieją słuchać rozmówcy i naruszają przestrzeń osobistą innych dzieci. Obserwujcie swoje dziecko, kiedy ono się bawi z rówieśnikami, zwracajcie uwagę na sytuację, w których coś idzie nie tak. Później, nie wywołując u dziecka uczucia winy lub wstydu, odegrajcie tę scenkę za pomocą zabawek. Przy tym pytajcie dziecko, co powinni mówić lub robić bohaterowie. Dodajcie do tego zajęcia trochę wesołości, żeby rozładować atmosferę.

Pożyteczne jest również czytanie książek o nawykach społecznych: tak dziecko zrozumie, że chcecie go wesprzeć, a nie poprawiać jego zachowania.

Jeśli nie wiecie, jak pomóc dziecku, czytajcie książki dla rodziców o nawyków społecznych. To pomoże wam zrozumieć, czego powinno nauczyć się dziecko, oraz okazać wsparcie.

10. Bądźcie czujni wobec słów innych dzieci i ich rodziców. W razie potrzebie bądźcie gotowi się wtrącić

Dziecko może przyzwyczaić się do emocjonalnej reakcji na pewne sytuacje. Na przykład – stosowanie siły: rodzice często usprawiedliwiają takie zachowanie małych dzieci, ale kiedy dzieci stają się dorosłe, już nic nie mogą z tym zrobić. Jeśli dzieci (zwłaszcza w wieku dwóch lat) okazują agresję, świadczy to o tym, że one nie mogą poradzić sobie ze swoimi uczuciami (najczęściej – strachem), które wpływają na ich zachowanie. Kiedy dziecko w szkole podstawowej nadal stosuje siłę, jest to sygnał dla rodziców, że ono potrzebuje pomocy.

Jeżeli rodzice innego dziecka mówią, że wasz syn je uderzył, to musi stać się powodem do bycia czujnym. Nie obwiniajcie swojego dziecka, a pomóżcie pomyśleć, jak ono się czuło. Zaproponujcie swojemu dziecku przeprosić. Wspólnie przeanalizujcie sytuację i pomyślcie, jak uniknąć jej w przyszłości. Wyjaśnijcie dziecku, że niezależnie od tego, czy zostało ono sprowokowane czy nie, wykorzystanie siły fizycznej jest niedopuszczalne.

Wreszcie z uwagą przeanalizujcie życie waszego dziecka. By może ono jest zbyt wrażliwe, przygnębia swoje uczucia i potrzebuje waszej pomocy? Czy nie jest ono świadkiem stosowania przemocy wobec innych ludzi w rodzinie, w telewizji etc.? Czy wy sami stosujecie siłę fizyczną, żeby dyscyplinować dziecko (dotyczy to też sytuacji, kiedy stawiacie dziecko do kąta lub zamykacie w pokoju). Odpowiedzi na te pytania pomogą wam znaleźć sedno problemu.