Czy telewizja wpływa na dziecko?

Kwestia wpływu telewizji na dziecko wywołuje kontrowersje wśród wielu psychologów i ekspertów w dziedzinie pedagogiki. Spory powodują zróżnicowane poglądy na temat, jak poważne konsekwencje ma oglądanie programów telewizyjnych dla psychiki dziecka i ile czasu może ono na nie poświęcić. Dyskusje na ten temat trwają od kilkudziesięciu lat i pozostają aktualne i dzisiaj. Z pewnością telewizja wpływa na dziecko. Trudno jednak stwierdzić, które programy telewizyjne szkodzą dziecku, ponadto, na czym dokładnie polega ta szkoda. Niektórzy badacze twierdzą, iż telewizja uczy dzieci przemocy i okrucieństwa, propaguje nieczułość na cierpienie innych. Inni uważają, że takie oskarżenia są bezpodstawne. We współczesnym świecie telewizja stała się nieodłącznym atrybutem codziennego życia każdego dziecka. Zdania badaczy o wpływie telewizji na psychikę dziecka nadal pozostają podzielone.

Pierwsze wyniki badań

Pierwsze badania psychologów, dotyczące wpływu telewizji na psychikę dzieci, zostały przeprowadzone już w latach 40. XX wieku, kiedy telewizja dopiero zaczynała zdobywać popularność. Wtedy to naukowcy doszli do wniosku, że telewizja sprzyja zespoleniu rodziny, ponieważ wszyscy członkowie rodziny spędzają więcej czasu razem przed telewizorem. Należy pamiętać, że w tamtych latach nie było telewizora w każdej rodzinie. Oczywiście, w tych czasach telewizja na pewno jednoczyła nie tylko rodzinę, sąsiadów, ale ludzi w ogóle.
Więc pozytywne wnioski, dotyczące wpływu telewizji, pozostały aktualne przez kilkadziesiąt lat.
Później telewizja stała się najpopularniejszym środkiem rekreacji rodzinnej. Telewizory pojawiły się w każdej rodzinie, więc dla dzieci również telewizja stała się tradycyjną formą spędzania wolnego czasu. Psychologowie zaczęli się zastanawiać, czy telewizor nie przeszkadza w relacjach rodziców i dzieci oraz czy nie ma wpływu na postępy w szkole. Po raz pierwszy wtedy pojawiły się wypowiedzi ekspertów o szkodliwym wpływie telewizji na dzieci.

Czy telewizja uczy brutalności

Badania przeprowadzone przez amerykańskich psychologów wykazują, że dzieci imitują zachowanie obserwowanych przez nie osób, zwłaszcza wtedy, gdy agresywne poczynania ludzi są pokazane jako pozytywne i nagradzane. Ta zasada działa również, kiedy dziecko ogląda filmy, w których bohater zabija czy po prostu bije postać negatywną. Dzieci podświadomie przyswajają agresywne zachowanie, widoczne na ekranie, a później manifestują je w sytuacjach konfliktowych własnego życia.

Jednak pedagodzy, socjologowie oraz badacze z innych dziedzin nadal nie doszli do zgody co do tego, czy oglądanie programów telewizyjnych wywołuje okrutne zachowanie dzieci. Niektórzy eksperci uważają, że oglądanie scen przemocy na ekranie wywołuje brutalne zachowanie dzieci, inni zaś twierdzą, że agresywne zachowanie przejawia się tylko u tych, które z pewnych przyczyn (np. dziedziczenie po rodzicach) są już skłonne do stosowania przemocy. Wszyscy jednak są skłonni, że konieczne jest ścisłe kontrolowanie programów telewizyjnych, oglądanych przez dzieci. Jedni uważają, że jest to zadanie rodziców, ponieważ jedynie rodzice znajdują się stale w pobliżu swoich dzieci i mogą je kontrolować, czyli kontrolować też przeglądanie programów telewizyjnych. Inni zaś proponują kontrolowanie treści telewizyjnych na poziomie państwowym. Tak czy inaczej, wszyscy eksperci zgadzają się z założeniem, że telewizja jednak wpływa na zachowanie dziecka, ale że nie jest to jedyny czynnik.

Telewizja a wartości moralne

Wpływ telewizji na kształtowanie brutalnego zachowania dzieci to najbardziej ostry, ale nie jedyny temat dyskusji wśród specjalistów od pedagogiki. Psycholodzy twierdzą, że telewizyjne widowiska narzucają dzieciom stereotypy rasowe oraz płciowe, demonstrują spaczony obraz świata, kształtują fałszywe poglądy na temat urządzenia świata i zasad postępowania człowieka. W kilku badaniach wykazano zależność pomiędzy oglądaniem programów telewizyjnych a brakiem uwagi u dzieci. Z kolei wielu rodziców narzeka na treść programów telewizyjnych, przeznaczonych dla dzieci. Twierdzą oni, że nawet najbardziej nieszkodliwe programy dla dzieci zawierają elementy seksu, przemocy, propagandę alkoholu i palenia – czyli wszystko, co przeczy wartościom oraz zasadom, które rodzice starają się zaszczepić swoim dzieciom.

Wpływ telewizji na fizjologię dziecka

Podążając za psychologami, na temat szkodliwego wpływu telewizji na dzieci wypowiadają się również pediatrzy. Twierdzą oni, że spędzając dużą ilość czasu przed telewizorem, dzieci nie zażywają dostatecznej aktywności fizycznej, co w połączeniu z innymi szkodliwymi trendami (na przykład, spożywaniem dużych ilości fast foodów), prowadzi do tego, że dzieci coraz częściej są skłonne do nadwagi.
Nieruchoma postawa przy oglądaniu telewizora powoduje stałe wady postawy, okrągłe plecy, deformację kręgosłupa. Zagrożenia, jakie niesie telewizja dla harmonijnego rozwoju dziecka, to również konsekwencje, wypływające z dalekowzroczności dzieci. Spora ilość czasu, który dziecko spędza przed telewizorem, faktycznie tworzy sztuczną ścianę izolacyjną pomiędzy dziećmi a rodzicami. Prowadzi to do osłabienia więzi emocjonalnych pomiędzy najbliższymi ludźmi.

Zalety telewizji

Oprócz niezaprzeczalnych wad telewizja posiada wiele istotnych zalet. Programy telewizyjne są często wykorzystywane do celów edukacyjnych w szkołach ogólnokształcących, w liceum, w gimnazjum. Nauczyciele używają fragmentów programów telewizyjnych, aby treść lekcji była urozmaicona i dostępna dla uczniów ze zróżnicowanymi sposobami percepcji. Jeśli zaś chodzi o telewizyjne programy informacyjne – w tym kontekście telewizja jest wyłącznie pozytywna. Telewizyjne programy poznawcze oraz informacyjne są dla dzieci źródłem wiedzy o różnorodnym świecie. Telewizor, tak by rzec, jest okiem dziecka na świat. Media pomagają zrozumieć otaczający świat oraz rozwijają dziecięcą wyobraźnię, poszerzają horyzonty myślowe.

Wniosek jest prosty: telewizja ma zarówno pozytywny, jak i negatywny wpływ na bardzo ważny okres rozwoju dziecka. Decydującym czynnikiem w tej sprawie jest miara – jak długo oglądać telewizję. Następnie, jakiej jakości program ogląda dziecko i w jakim celu.