Konflikty
Oceń publikację

Jak zapobiegać znęcaniu się w szkole

Rozwijanie społecznych i emocjonalnych nawyków u dzieci w wieku szkolnym pomaga zapobiegać znęcaniu się

Jak zapobiegać znęcaniu się w szkole

Zastraszanie, znęcanie się w szkołach jest wielce niepokojącym zjawiskiem i poważnym problemem, który coraz bardziej się nasila. Niestety, przemoc i agresja w szkole nie ograniczają się tylko do formy fizycznej, pojawia się również przemoc psychiczna.

W wielu szkołach ustalono pewne zasady, by zapobiegać wypadkom nękania. Chociaż zasady te są ważne, rodzice i nauczyciele powinni pamiętać, że ludzi zmieniają nie zasady, lecz inni ludzie.

Młodzi ludzie, którzy mają problemy ze współdziałaniem społecznym, nie rozwiną w sobie nowych nawyków, bo zmuszeni są respektować ustanowione zasady. A dzieci ze skłonnościami do panowania i kontrolowania innych nie zrezygnują z takiego zachowania tylko dlatego, że wymagają tego szkolne zasady. Z drugiej strony, wyniki ostatnich badań świadczą o tym, że rozwijanie u dzieci pewnych nawyków może przyczynić się do zaszczepienia zachowań społecznych, obniżenia poziomu stresu, bardziej przyjaznego stosunku do nauczycieli i kolegów, a jednocześnie poprawia postępy w nauce. Tak więc systematyczna praca z uczniami w tym kierunku może zapobiec wypadkom nękania w szkołach.

Rozpatrzmy dokładniej, jakie umiejętności społeczne i emocjonalne powinny być rozwijane u dzieci, by zapobiec znęcaniu się.

1. Panowanie nad emocjami

Wszystkie dzieci mają uczucia i emocje, ale nie wszystkie potrafią nad nimi panować. Bardzo często dzieci są tak ogarnięte silnymi uczuciami gniewu, smutku, strachu czy frustracji, że widać to nawet po ich wyglądzie. Wszyscy znamy te objawy: czerwona twarz, łzy, drżenie ciała, zaciśnięte pięści, krzyki, agresywne zachowanie. Dzieci powinny nauczyć się panować nad tak silnymi uczuciami. Niektóre z nich potrzebują na to o wiele więcej czasu i bardziej wyraźnego pokierowania niż pozostałe.

Dzieci ze skłonnościami do prześladowania oraz ich ofiary powinny rozwinąć umiejętność odporności na stres i nauczyć się kontrolowania własnych impulsów, stosując różne metody samoregulacji.

2. Poczucie empatii

Empatia to umiejętność zrozumienia, jak myśli inna osoba i co czuje w określonych sytuacjach. Bardzo ważne jest rozwijanie w dzieciach poczucia empatii, ponieważ dzieci, nękające innych, otrzymują niejako społeczną nagrodę za swoje zachowanie – poczucie władzy i kontroli nad otoczeniem, wysoką pozycję w grupie itp. Mając takie premie, nie muszą przejmować się krzywdą, którą wyrządzają swoim ofiarom.

Rozwijanie nawyków empatii pomaga zapobiegać nękaniu, ponieważ uczy dzieci traktowania rówieśników jak ludzi, a nie jak środków do zdobywania popularności w klasie. Rozwój empatii pomaga dzieciom zrozumieć, jak myślą i co czują ich rówieśnicy.

3. Rozwiązywanie problemów i przezwyciężanie konfliktów

Nie ma potrzeby chronienia dzieci przed różnymi konfliktami, by nie dopuścić do nękania. Konflikty są i będą naturalną składową relacji między ludźmi. Nawet więcej, nieporozumienia mogą być konstruktywne, ponieważ pomagają spojrzeć na sytuację z różnych stron. Dlatego należy rozwijać u dzieci w wieku szkolnym umiejętność rozwiązywania problemów, żeby potrafiły samodzielnie radzić sobie w nieuniknionych sytuacjach konfliktowych, szanując rozmówcę. Badacze twierdzą, że umiejętność rozwiązywania problemów lepiej neutralizuje nękanie niż emocjonalna reakcja w odwecie.

4. Pewność siebie

Człowiek pewny siebie wyraża swoje uczucia bez zarzutów i z szacunkiem dla innych. Agresja, która jest podstawą znęcania się, niszczy relacje, ponieważ ma na celu zadanie bólu lub upokorzenie innych. Natomiast pewność siebie pozwala człowiekowi komunikować się otwarcie oraz z pełnym szacunkiem i w ten sposób wzmacniać pozytywne relacje z innymi ludźmi. Kiedy dzieci rozwijają pewność siebie, wtedy potrafią lepiej komunikować się, przedyskutowywać konflikty, przeciwstawiać się presji rówieśników, zaspokajać swoje potrzeby i skutecznie współdziałać z kolegami i dorosłymi.

5. Zdolność do przyjaźni

U dzieci w wieku szkolnym przyjaźń tworzy silne poczucie przynależności do grupy podobnie myślących osób. Aby zapobiegać znęcaniu się w klasie, należy rozwijać u dzieci umiejętność nawiązywania przyjaźni, jak również prawidłowego wyboru przyjaciół.

  • Nawiązywanie przyjaznych stosunków. Nie wszystkie dzieci w równym stopniu są zdolne do nawiązania przyjaźni. U wielu pojawia się to samoistnie, a niektóre mają z tym duże trudności. Jeśli dziecko nie ma przyjaciół, więc nie ma możliwości rozwijania poprawnych umiejętności społecznych i nauczenia się skutecznego współdziałania z rówieśnikami. Z czasem wpada ono w zamknięte koło odrzucenia i izolacji.

Umiejętność nawiązywania przyjaznych stosunków jest bardzo ważnym czynnikiem nie tylko dla dzieci, które są prześladowane (w kontekście neutralizowania zastraszania przez rówieśników), ale też i dla wszystkich innych dzieci. Pomaga im to panować nad relacjami z otoczeniem.

  • Umiejętność wyboru odpowiednich przyjaciół. Niektóre dzieci postrzegają szkolę jako środowisko wrogie, w którym nawiązanie z kimś przyjaznych relacji nie jest możliwe. Konkurencja w szkolnej hierarchii jest duża i niektóre dzieci stosują agresję, aby zająć w niej wyższe miejsce. Jednym ze sposobów zapobiegania temu jest nauczenie dzieci w wieku szkolnym umiejętności zawierania przyjaźni z rówieśnikami spoza szkoły. Rodzice i nauczyciele powinni zachęcać dzieci do komunikowania się z rówieśnikami z placu zabaw, w sekcjach sportowych czy różnych kółkach zainteresowań. Kiedy dziecko zrobi pierwszy krok w kierunku przyjaznych stosunków, rodzice i nauczyciele powinni je wspierać.

Ponadto, żeby zachęcić dziecko do nawiązywania przyjaznych stosunków, rodzice powinni nauczyć je prawidłowego wyboru przyjaciół. Małe dzieci wybierają przyjaciół intuicyjnie – decydują, z kim się bawić na podstawie tego, że ktoś lubi takie same zabawy, ktoś jest dla nich dobry itp. Jednak, gdy dziecko dorasta, jego dynamika społeczna staje się bardziej złożona, a motywacja w wyborze przyjaciół ulega zmianom. Bardzo często dzieci wybierają przyjaciół ze względu na ich pozycję w grupie. Mogą kierować się następującymi rozważaniami:

  • „ona cieszy się popularnością, więc jeśli będę przyjaźnić się z nią, będę również szanowana” czy też odwrotnie;
  • „podoba mi się, lecz nie wygląda ”cool”. Jeśli będę się z nim komunikować, wszyscy pomyślą, że jestem kujonem. Więc nie będę się z nim przyjaźnić”.

Dziecko może czasami podświadomie usprawiedliwiać związki toksyczne, na przykład:

  • „owszem, źle mnie traktuje, obraża i wyśmiewa w obecności innych. Ale jeśli nie będę się z nim przyjaźnił, nie będę miał z kim rozmawiać, dlatego po prostu pogodzę się z tym”.

Niestety, w okresie dojrzewania dzieci tracą instynkt, który pomagał im znaleźć przyjaciół w dzieciństwie. Wiele dzieci potrzebuje długiego czasu, by odzyskać pewność siebie i powrócić do wyboru przyjaciół na podstawie ich cech osobistych, a nie pozycji w grupie. Rodzice mogą w tym pomóc, delikatnie wpływając na motywację przy wyborze przyjaciół, ukazując stosunki toksyczne. Ciągły dialog i zaufanie między rodzicami a dzieckiem o tym, jak poszukiwać odpowiednich przyjaciół, uczy je prawidłowych wyborów.

Rozwój powyższych umiejętności u dzieci w wieku szkolnym pomaga stworzyć pozytywną atmosferę w klasie, zapobiega wypadkom nękania, ma również dodatni wpływ w dalszym życiu dzieci. Dlatego należy systematycznie pracować z uczniami w tym kierunku już od najmłodszych klas.

Gość
Oceń publikację