Oceń publikację

Nieprzewidywalne zachowanie dziecka: porady dla rodziców

Opinie znanych psychologów o tym, czy można w pełni przewidzieć zachowanie dziecka

Nieprzewidywalne zachowanie dziecka: porady dla rodziców

Bardzo często młode matki napotykają nieprzewidywalne zachowanie swoich dzieci. Dla przykładu weźmy typową sytuację: dziecko nie chce jeść tego, co dostało. Zazwyczaj takie zachowanie dziecka można przewidzieć, znając cechy jego charakteru (na przykład niektóre dzieci nie lubią warzyw), jednak czasami zdarza się to dość niespodziewanie. Takie sytuacje przypominają, że nie sposób przewidzieć wszystkiego w tym życiu.

Nie uzasadnione założenia to dość powszechne zjawisko, z którym borykają się psycholodzy. Więc puśćmy wodze fantazji i wyobraźmy sobie, co mogliby znani psycholodzy doradzić młodym matkom, które martwią się, kiedy dzieci nagle odmawiają jedzenia.

Zygmunt Freud powiedziałby tak: „Sądzę, że dzieci nie chcą jeść pewnych dań nie przypadkowo i że ten ich wybór jest przewidywalny”. Prawdopodobnie Zygmunt Freud zechciałby zadać dziecku kilka pytań, wysłuchałby je, a następnie wyjaśnił jego zachowanie i przepowiedział, w jakich wypadkach w przyszłości dziecko ponowne odmówi jedzenia.

Młoda matka byłaby szczęśliwa, gdyby usłyszała taką odpowiedź, jednak nie jest to prognoza, a tylko wytłumaczenie. Jednym ze sposobów udowodnienia swojej zdolności przewidywania jest przedstawienie tłumaczenia tej czy innej sytuacji post factum jako przewidywanej.

Założyciel zaś teorii behawioryzmu Berres Skinner żałowałby, że młoda matka nie panuje nad tym, co dzieje się w domu, i dlatego nie potrafi wpłynąć na swoje dziecko. Skinner powiedziałby: „Jeśli matka wystarczająco kontroluje sytuację w domu, łatwo będzie w stanie określić model zachowania dziecka, wiec zrozumie, dlaczego malec odmawia jedzenia”. Kontrolując otoczenie można dość dokładnie przewidzieć zachowanie dziecka. Jednak w trakcie swoich doświadczeń Skinner nie potrafił całkowicie przewidzieć zachowania ludzi. I choć wierzył, że kontrola nad otoczeniem pozwala na modelowanie ludzkiego zachowania, jednak nie mógł tego udowodnić.

Wybitny psycholog społeczny Kurt Levin pewnie powiedziałby, że „zachowanie dziecka w pewnych sytuacjach zależy od jego indywidualnych cech, jak również od otoczenia w danym momencie”. Ponadto doradzałby matce, żeby porozmawiała z dzieckiem o możliwych wersjach rozwoju sytuacji, by znaleźć najbardziej odpowiednią. Kurt Levin potrafił przewidywać rozwój niektórych wydarzeń (na przykład był w stanie przewidzieć zakończenie drugiej wojny światowej), ponieważ w swoich badaniach brał pod uwagę nie tylko indywidualne cechy człowieka (jak Zygmunt Freud), ale też i wpływ otoczenia (jak Berres Skinner). Należy jednak pamiętać, że Levin i jego uczniowie zastrzegali pewien stopień prawdopodobieństwa proroctw. Prócz tego, wypadki nietrafnych prognoz pozostają nie zauważone.

Współcześni zwolennicy kierunku społecznego w psychologii doradzaliby młodej matce, by nie zawracała sobie głowy, tak naprawdę nie ma czym się martwić. Powiedzieliby, że nowoczesne metody pozwalają dość dokładnie przewidzieć zachowanie dziecka. Metody statystyczne pomagają z kolei określić, na ile prawdziwe będą te założenia. Jednak takie podejście nie tłumaczy rodzicom, co mają robić, gdy ich prognozy okażą się błędne.

Wreszcie, współcześni badacze w dziedzinie teorii osobowości poprosiliby młodą matkę o bardziej elastyczne zachowanie. Powiedzieliby, że dziecko ma swoje preferencje co do jedzenia, lecz czasem nieoczekiwanie mogą się one zmienić. Innymi słowy, należy pozwolić dziecku na przejawianie różnych zachowań w różnych sytuacjach, pamiętając jednak o jego ustalonych preferencjach. Na tej podstawie rodzice powinni zrozumieć, że nie sposób całkowicie przewidzieć zachowania dziecka i zaakceptować fakt, że możemy je przewidzieć tylko częściowo.

Nigdy nie dowiemy się, dlaczego możemy tylko częściowo przewidzieć zachowanie innej osoby, ale to nie jest jakiś szczególny problem. Nauka preferuje dokładne prognozy, lecz w ludzkiej naturze leży współdziałanie z otoczeniem. Niepewność i nieprzewidywalność zachowań dziecka dają duże możliwości do współpracy z nim i opiekowania się nim. Częściowa przewidywalność pozwala wzmacniać kontakt z dzieckiem. Dlatego, jeżeli młoda matka podejrzewa, że dziecku nie będą smakowały na przykład warzywa na śniadanie, może zaoferować mu jeszcze jedno dodatkowe danie. Uśmiech na twarzy dziecka jest o wiele ważniejszy niż egzekwowanie własnego zdania.

Gość
Oceń publikację